یکپارچه‌سازی معاملات: راهکار مؤثر برای جلوگیری از رانت و ارتقاء شفافیت اقتصادی
به گزارش توانآپ، بر اساس اعلام بانک مرکزی، بازار ارز تجاری (توافقی) از امروز دوشنبه ۲۶ آذرماه به‌صورت کامل اجرایی می‌شود. این اقدام به معنای آن است که تمامی معاملات توافقی میان واردکنندگان و صادرکنندگانی که پیش‌تر تحت عنوان روش واگذاری ارز حاصل از صادرات به غیر انجام می‌شد، از این تاریخ به سامانه معاملات بازار ارز تجاری مرکز مبادله ارز و طلای ایران منتقل خواهد شد.
در یک سال و نیم اخیر، بانک مرکزی با اجرای سیاست‌های تثبیت اقتصادی، موفق به ایجاد ثبات نسبی در بازار ارز شده است. این در حالی است که کشور با بیش از ۲۰ تنش بزرگ سیاسی مواجه بوده است. سیاستگذار پولی از ابتدای اجرای این سیاست اعلام کرده است که هدف از آن، بازگشت مولفه‌های اقتصاد کلان کشور به روند تعادلی بلندمدت است.
بازگشت شاخص‌های اقتصاد کلان به تعادل
در آغاز اجرای سیاست تثبیت اقتصادی، نرخ تورم نقطه به نقطه مصرف‌کننده به بیش از ۵۵ درصد، تورم تولیدکننده به بیش از ۵۰ درصد، رشد پایه پولی به بالای ۴۵ درصد و رشد نقدینگی به بیش از ۳۳ درصد رسیده بود. اما پس از اجرای این سیاست، این شاخص‌ها به روند تعادلی خود بازگشتند. به‌طوری‌که نرخ تورم نقطه به نقطه به حدود ۳۰ درصد، تورم تولیدکننده به کمتر از ۳۰ درصد، رشد پایه پولی به کمتر از ۱۹ درصد و رشد نقدینگی به محدوده ۲۵ درصدی کاهش یافت.
توسعه مرکز مبادله ارز و طلای ایران
یکی از گام‌های مهم در راستای سیاست تثبیت اقتصادی، ایجاد بازارهای رسمی و شفاف برای ارز و طلا بود. بانک مرکزی با راه‌اندازی مرکز مبادله ارز و طلای ایران، این هدف را دنبال کرد. پس از افتتاح این مرکز در اسفندماه سال ۱۴۰۱، حراج‌های شمش طلا آغاز شد و مدتی بعد نیز حراج‌های انواع سکه طلا در این مرکز برگزار گردید. تا کنون ۷۵ حراج شمش طلا در مرکز مبادله ارز و طلای ایران برگزار شده است که طی آن بیش از ۱۳ تن طلا داد و ستد شده و ارزش ریالی آن به بیش از ۶۱.۷ همت می‌رسد. همچنین ۴۷ جلسه حراج انواع سکه طلا نیز برگزار شده است که در مجموع ۵۷۰ هزار و ۶۳۶ قطعه انواع سکه به فروش رفته است.
بازار ارز تجاری: گام جدید بانک مرکزی
بانک مرکزی با راه‌اندازی بازار ارز تجاری، مرحله جدیدی از اجرای سیاست‌های خود را آغاز کرده است. این بازار با هدف ایجاد یک بازار رسمی، کارآ و شفاف برای مبادلات ارزی طراحی شده است و نرخ آن بر اساس عرضه و تقاضا و فرآیند مچینگ تعیین می‌شود. کارشناسان اقتصادی این اقدام را جسورانه و ضروری برای اقتصاد کشور می‌دانند و معتقدند که راه‌اندازی بازار ارز تجاری مزایای بسیاری را برای اقتصاد کشور به ارمغان می‌آورد.
طبق اطلاعیه رسمی بانک مرکزی، از روز شنبه، ۲۴ آذرماه، نرخ ارز در سامانه نیما به‌صورت توافقی تعیین می‌شود. همچنین، از ابتدای بهمن‌ماه شرکت‌های فعال در حوزه‌های پتروشیمی، پالایشی، فولادی، صنایع فلزات رنگین و فرآورده‌های نفتی مجاز خواهند بود ارز حاصل از صادرات خود را در بازار ارز تجاری به‌صورت توافقی عرضه کنند. بر این اساس، سامانه معاملاتی نیما از اول بهمن‌ماه دیگر فعال نخواهد بود.
کشف قیمت بر اساس عرضه و تقاضا
یکی از مزایای ویژه بازار ارز تجاری، کشف نرخ بر اساس عرضه و تقاضا و فرآیند مچینگ است. در طراحی این بازار تمامی استانداردهای بین‌المللی برای یک بازار واقعی و رسمی رعایت شده است. این برای اولین بار در تاریخ اقتصاد کشور است که یک بازار واقعی و رسمی برای ارز راه‌اندازی می‌شود. تا پیش از این، ارز یا با سازوکار تعیین قیمت در سامانه‌های رسمی مانند نیما معامله می‌شد یا معاملات آن در بستر غیررسمی و غیرشفاف بازار آزاد انجام می‌گرفت که هر دو معضلات خاص خود را داشتند.
چالش‌های بازار غیررسمی
در بیش از یک دهه اخیر، معاملات بازار غیررسمی عمدتاً مربوط به تقاضای سوداگرانه، قاچاق، خروج سرمایه و فعالیت‌های مجرمانه بوده است که اقتصاد کشور را با چالش‌های جدی مواجه کرده است. نوسانات بالای این بازار در بحبوحه تلاطمات سیاسی، بی‌ثباتی اقتصادی را تشدید کرده است. همچنین اختلاف نرخ نیمایی با بازار آزاد موجب نارضایتی صادرکنندگان شده و زمینه سوءاستفاده برخی واردکنندگان را فراهم کرده بود.
مزایای بازار ارز توافقی
به گفته فرشید شکرخدایی؛ رئیس کمیسیون سرمایه‌گذاری اتاق بازرگانی ایران، بازار ارز توافقی زمینه تک‌نرخی شدن ارز را فراهم کرده و با شفافیت در عرضه و تقاضا رانت‌ها را حذف می‌کند. افزایش عمق معاملات بازار ارز تجاری نه تنها به رونق صادرات و تولید کمک می‌کند بلکه زمینه سوءاستفاده از رانت ارز ترجیحی را نیز از بین می‌برد.
مجتبی یوسفی؛ عضو هیات رئیسه مجلس شورای اسلامی نیز بیان کرد که راه‌اندازی بازار ارز توافقی به درخواست خود صادرکنندگان انجام شده است. این اقدام مشوق خوبی برای صادرات خواهد بود و تأمین سریع و مطمئن ارز را تسهیل خواهد کرد.
نقش بازار ارز تجاری در یکپارچه‌سازی بازار ارز
بازار ارز تجاری مرکز مبادله ایران به عنوان ابزاری کلیدی در یکپارچه‌سازی معاملات و مدیریت ارزی کشور عمل می‌کند. با توجه به ثبات نسبی حاکم بر اقتصاد کشور و حرکت به سمت ارز تک‌نرخی، سازوکار بازار ارز تجاری می‌تواند آغازی برای دستیابی به این هدف مهم باشد.
اقتصاددانان مزایای بسیاری را برای بازار ارز توافقی بیان می‌کنند که شامل تسهیل معاملات ارزی، افزایش شفافیت، امکان نظارت دقیق بر سیاست‌های ارزی، مدیریت منابع ارزی، افزایش تولید و صادرات، کمک به رشد بازار سرمایه و حفظ ثبات بازار ارز است.
جعفر قادری؛ نماینده مجلس شورای اسلامی نیز اظهار کرد: "بازار توافقی دستاوردهای مهمی را در تاریخ اقتصاد ایران به ثبت می‌رساند." امید می‌رود با راه‌اندازی این بازار، تخصیص و تأمین ارز مورد نیاز تولیدکنندگان و واردکنندگان تسهیل شود و در نهایت تقویت تجارت نتیجه غایی این روند باشد.
در نهایت، بازار ارز تجاری مرکز مبادله ایران به عنوان ابزاری اثرگذار در سیاست‌های ارزی کشور نقش مهمی در یکپارچه‌سازی بازار ارز و ایجاد ثبات اقتصادی ایفا خواهد کرد. با فراهم کردن بستر مناسب برای معاملات ارزی، این بازار می‌تواند بهبود شرایط اقتصادی و کاهش ناترازی‌ها را تسهیل کند و ابزاری مناسب برای حرکت به سمت ارز تک‌نرخی باشد. به نقل از صدای بورس
انتهای پیام/