اقتصاد اسلامی: اصول پایدار و انطباق با تحولات معاصر
گروه اقتصادی توانآپ؛ در دنیای امروز، مفهوم اقتصاد اسلامی به عنوان یک نظام اقتصادی مستقل و جامع، نیازمند بررسی دقیق و عمیق‌تری است. بسیاری از افراد ممکن است اقتصاد اسلامی را با اقتصاد صدر اسلام اشتباه بگیرند و آن را به شیوه‌های معیشتی ساده و ابتدایی محدود کنند. این دیدگاه نادرست نه تنها به درک نادرست از اصول اقتصادی اسلام منجر می‌شود، بلکه توانایی این نظام را در انطباق با تحولات و پیشرفت‌های عصر حاضر نادیده می‌گیرد.
تفاوت‌های کلیدی بین اقتصاد اسلامی و اقتصاد صدر اسلام
اقتصاد اسلامی به هیچ وجه معادل اقتصاد صدر اسلام نیست. بلکه این نظام اقتصادی شامل مجموعه‌ای از اصول و قواعد بنیادی است که می‌توانند در هر زمان و با هر تحولی موضوعیت داشته باشند. اصول اسلامی، تبلور عقلانیت و منطق شفاف و ریشه‌دار هستند که به تحولات زمانی و تفاوت‌های بنیادی در سبک زندگی توجه دارند. به عنوان مثال، قاعده «لاضرر» (به معنای عدم تحمیل زیان به دیگران) نه تنها در زمان پیامبر اسلام بلکه در تمامی زمان‌ها و شرایط اقتصادی باید رعایت شود. این قاعده به وضوح نشان می‌دهد که اگر در یک بنگاه اقتصادی، کارگری متحمل زیان شود، این وضعیت نمی‌تواند اسلامی باشد.
اصول پایدار در اقتصاد اسلامی
اقتصاد اسلامی بر پایه ارزش‌ها و اصولی چون «نفی ضرر و زیان»، «نهی از تکاثر و کنز اموال»، «نهی از اسراف و تبذیر»، «رعایت مواسات و انفاق»، «تأکید بر عدالت اجتماعی» و «نفی استیلای دشمن» استوار است. این اصول نه تنها در متون دینی بلکه در زندگی روزمره مسلمانان نیز باید مورد توجه قرار گیرد. به عنوان مثال، اصل «مواسات» به معنای کمک به دیگران در زمان نیاز، می‌تواند در قالب برنامه‌های اجتماعی و اقتصادی مدرن مانند بیمه‌های اجتماعی و حمایت‌های مالی از اقشار آسیب‌پذیر تجلی یابد.
انعطاف‌پذیری اقتصاد اسلامی در مواجهه با پیشرفت‌ها
اسلام دینی نیست که به سادگی بتوان آن را به گذشته محدود کرد. ساختارهای اقتصادی آن با واقع‌گرایی و انعطاف طراحی شده‌اند تا بتوانند با تحولات زمانی و مکانی سازگار شوند. دکتر حسن سبحانی، استاد اقتصاد اسلامی دانشگاه تهران، در کتاب خود تحت عنوان «ابهام‌زدایی از اقتصاد اسلامی» به این نکته اشاره می‌کند که دین اسلام به عنوان خاتم ادیان توحیدی، باید توانایی انطباق با تغییرات زندگی مردم را داشته باشد. او تأکید می‌کند که نمی‌توان الگوهای اقتصادی ساده و ابتدایی دوران پیامبر را به عنوان مدل‌های اقتصادی برای قرون آینده معرفی کرد.
نتیجه‌گیری
در نهایت، باید تأکید کرد که اقتصاد اسلامی نه تنها بازگشتی به گذشته نیست، بلکه تلاشی برای طراحی یک منظومه اقتصادی است که با اصول ثابت ارزشی اسلام سازگار باشد و همزمان نیازهای زمانه را پاسخ دهد. این منظومه، با استفاده از ابزارهای مدرن، تلاش دارد تا اقتصادی اخلاقی و پایدار ایجاد کند که هم با اصول اسلامی و هم با الزامات عصری همخوانی داشته باشد. بنابراین، برای تحقق این هدف، نیازمند پژوهش‌های عمیق‌تر و گفتمان‌های علمی مستمر هستیم تا بتوانیم از ظرفیت‌های عظیم اقتصاد اسلامی بهره‌برداری کنیم. به نقل از تسنیم
انتهای پیام/
عاطفه آهنگر
