تحلیل معضل رشد بیرویه پلتفرمهای خرید و فروش طلا و پیامدهای آن بر اقتصاد ملی
سمیه شوریابی؛ مهدی عابدی، کارشناس و فعال اقتصادی، در یادداشتی جامع به بررسی معضل رشد بیرویه پلتفرمهای خرید و فروش طلا پرداخته و پیامدهای آن را بر اقتصاد ملی تحلیل کرده است. در شرایط کنونی که اقتصاد ایران تحت فشار سنگین تورم و افزایش نرخ ارز قرار دارد، مردم به دنبال پناهگاههای امن برای حفظ ارزش داراییهای خود هستند. در این میان، طلا به عنوان یکی از مطمئنترین گزینهها در ذهن عموم نقش بسته است. با این حال، ظهور و گسترش پلتفرمهای آنلاین خرید و فروش طلا، این بازار سنتی را وارد مرحلهای جدید و پرچالش کرده است.
جذابیت طلا در اقتصاد بیثبات ایران
تورم افسارگسیخته که در حال حاضر به ارقام تاریخی نزدیک شده است، قدرت خرید مردم را به شدت کاهش داده و باعث افزایش تقاضا برای داراییهای امن همچون طلا شده است. طبق آمارهای رسمی، نرخ تورم در ایران در سال 1402 به بیش از 40 درصد رسیده است که این موضوع فشار زیادی بر روی معیشت مردم وارد کرده است. همچنین، افزایش نرخ ارز، که یکی از محرکهای اصلی نوسانات اقتصادی کشور محسوب میشود، مزید بر علت شده و مردم را بیش از پیش به سمت بازار طلا سوق داده است.
در این شرایط، پلتفرمهای آنلاین خرید و فروش طلا با شعارهایی چون «دسترسی آسان»، «امنیت بالا» و «سرمایهگذاری مطمئن»، به سرعت به بازیگران اصلی این بازار تبدیل شدهاند. این پلتفرمها ادعا میکنند که در پاسخ به نیاز جامعه برای سرمایهگذاری سادهتر و سریعتر عمل میکنند، اما در عمل نقدهای جدی به نحوه فعالیت آنها وارد است.
نقد عملکرد پلتفرمهای خرید طلا
تسهیل سفتهبازی و نوسانات قیمت: پلتفرمهای خرید طلا به جای اینکه بستری برای سرمایهگذاری بلندمدت و مطمئن باشند، به ابزارهایی برای سفتهبازیهای کوتاهمدت تبدیل شدهاند. دسترسی آسان و نبود محدودیتهای جدی، افراد را تشویق میکند که به دنبال سودهای سریع باشند. این روند میتواند به افزایش نوسانات دامن زند و حتی بازار سنتی را نیز بیثبات کند. به عنوان مثال، در یک دوره کوتاه مدت، قیمت طلا ممکن است به دلیل فعالیتهای سفتهبازانه تا 10 درصد افزایش یا کاهش یابد.
تأثیر منفی بر نقدینگی: یکی از پیامدهای مستقیم رشد این پلتفرمها، انحراف نقدینگی از بخشهای مولد اقتصاد به سمت بازارهای غیرمولد است. در شرایطی که تولید ملی به شدت نیازمند تأمین مالی است، جذب سرمایههای خرد توسط این پلتفرمها عملاً اقتصاد را از درون تضعیف میکند. طبق گزارشات، حدود 30 درصد از نقدینگی کشور به سمت بازارهای غیرمولد مانند طلا و ارز هدایت شده است.
نبود نظارت کافی: بسیاری از این پلتفرمها در حال حاضر تحت نظارت دقیق بانک مرکزی یا نهادهای قانونی نیستند. این مسئله خطراتی چون کلاهبرداری، پولشویی و تخلفات مالی دیگر را افزایش میدهد و ممکن است در نهایت اعتماد عمومی به این بازار را نیز تحت تأثیر قرار دهد. بر اساس آمارها، بیش از 50 درصد از کاربران این پلتفرمها نسبت به امنیت سرمایهگذاری خود ابراز نگرانی کردهاند.
پیامدهای کلان اقتصادی
رشد بیرویه پلتفرمهای خرید طلا نه تنها ثبات اقتصادی را تهدید میکند، بلکه به گسترش شکاف بین بخش مالی و واقعی اقتصاد نیز منجر میشود. در حالی که تولید و صنعت زیربنای اقتصاد هر کشور هستند، تمرکز بیش از حد بر بازارهای مالی و داراییهای غیرمولد باعث میشود سرمایههای محدود کشور بهجای ایجاد ارزشافزوده، صرف گردش در چرخهای ناکارآمد شوند.
این وضعیت همچنین به بیاعتمادی عمومی نسبت به سیاستهای اقتصادی دولت دامن میزند. چنانچه مردم احساس کنند که ابزارهای سرمایهگذاری امن تحت نظارت و مدیریت مناسب نیستند، این بیاعتمادی میتواند به سایر بخشهای اقتصادی نیز سرایت کند و در نهایت به افزایش خروج سرمایه از کشور منجر شود.
راهکارهای پیشنهادی
تقویت نظارت قانونی: بانک مرکزی و سایر نهادهای نظارتی باید قوانین شفافی برای فعالیت این پلتفرمها تدوین کرده و بر اجرای آن نظارت دقیق داشته باشند. این نظارت میتواند شامل تعیین سقف سرمایهگذاری، شفافیت مالی و جلوگیری از فعالیتهای سفتهبازی باشد.
هدایت سرمایهها به بخش تولید: دولت باید با ارائه مشوقهای مالیاتی و تسهیلات مناسب، سرمایههای خرد را به سمت بخشهای تولیدی هدایت کند. این اقدام میتواند نقش مؤثری در کاهش رکود و افزایش اشتغال داشته باشد.
افزایش آگاهی عمومی: آموزش عمومی درباره مزایا و معایب سرمایهگذاری در طلا و هشدار نسبت به ریسکهای موجود در پلتفرمهای آنلاین، میتواند از ورود افراد ناآگاه به این بازار جلوگیری نماید.
جمعبندی
اگرچه پلتفرمهای آنلاین خرید طلا نوآوریهایی در دسترسپذیری و سرعت معاملات ایجاد کردهاند، اما نبود نظارت کافی، تأثیر منفی آنها بر نقدینگی و افزایش سفتهبازی، به چالشی جدی برای اقتصاد کشور تبدیل شده است. در شرایطی که اقتصاد ایران با بحرانهای متعدد روبروست، تصمیمگیری آگاهانه در زمینه مدیریت این پلتفرمها میتواند از گسترش این بحرانها جلوگیری نماید. به نقل از بازار
انتهای پیام/
تست گنجی
