تحلیل سهم دهک دهم در هزینه‌های کل کشور: بررسی و ارزیابی اقتصادی

به گزارش توانآپ، بررسی‌های اخیر نشان می‌دهد که تخصیص یارانه‌ها به‌ویژه به اقشار کم‌درآمد جامعه، تأثیرات قابل توجهی بر توزیع هزینه‌ها در بین دهک‌های مختلف اقتصادی دارد. آمارها نشان می‌دهند که با افزایش تخصیص یارانه، سهم هزینه‌های خانوارهای کم‌درآمد از هزینه کل جامعه افزایش یافته و در عوض، سهم خانوارهای ثروتمندتر، به ویژه دهک دهم، کاهش یافته است. اما این روند به دلیل تأثیرات تورمی که به مرور زمان بر ارزش یارانه‌ها وارد می‌شود، ممکن است تغییر کند و مجدداً به افزایش سهم دهک دهم منجر شود.

مفهوم دهک‌های هزینه‌ای دهک‌های هزینه‌ای به گروه‌های مختلف خانوارها بر اساس میزان هزینه‌هایشان تقسیم‌بندی می‌شوند. مرکز آمار ایران با جمع‌آوری داده‌های مربوط به هزینه خانوارها، این تقسیم‌بندی را انجام می‌دهد. در این تقسیم‌بندی، خانوارها به ترتیب هزینه از کمترین به بیشترین مرتب شده و هر ۱۰ درصد آنها در یک گروه قرار می‌گیرند. به این ترتیب، دهک اول شامل ۱۰ درصد از فقیرترین خانوارها و دهک دهم شامل ۱۰ درصد از ثروتمندترین آنها می‌شود.

برهه اول: آغاز طرح هدفمندسازی یارانه‌ها دولت دهم در سال ۸۹ با هدف اصلاح نظام یارانه‌ای کشور، طرح هدفمندسازی یارانه‌ها را اجرا کرد. در این طرح، قیمت حامل‌های انرژی افزایش یافت و مابه‌التفاوت ناشی از این افزایش قیمت به صورت نقدی به همه مردم پرداخت شد. این یارانه برای خانوارهای دهک دهم که از نظر مالی در وضعیت بهتری قرار دارند، تأثیر چندانی نداشت، اما برای دهک‌های پایین‌تر جامعه اهمیت زیادی داشت. با افزایش قدرت خرید این گروه‌ها، سهم هزینه آنها از کل هزینه‌ها افزایش یافت و در نتیجه سهم دهک دهم کاهش یافت. به عنوان مثال، سهم دهک دهم از کل هزینه‌ها که در سال ۸۹ برابر با ۳۲ درصد بود، در سال ۹۰ به ۲۹.۲ درصد رسید.

برهه دوم: افزایش قیمت بنزین و تخصیص یارانه در سال ۹۸، افزایش قیمت بنزین به عنوان یک سیاست اقتصادی پرهیاهو، دولت دوازدهم را وادار کرد تا برای جبران اثرات این افزایش قیمت، یارانه‌هایی را تخصیص دهد. این اقدام باعث شد تا سهم دهک‌های پایین از کل هزینه‌ها افزایش یابد و سهم دهک دهم کاهش پیدا کند. به طور دقیق‌تر، سهم دهک دهم از هزینه کل که در سال ۹۷ برابر با ۳۲.۵ درصد بود، در سال ۱۴۰۱ به ۳۰.۱ درصد رسید. اما با توجه به تورم بالا در اقتصاد ایران، اثر این یارانه‌ها نیز کاهش یافت و مجدداً سهم دهک دهم از کل هزینه‌ها افزایش یافت؛ به طوری که این سهم در سال ۱۴۰۲ به نزدیک ۳۲ درصد رسید.

نتیجه‌گیری تحلیل‌های انجام شده نشان می‌دهد که تخصیص یارانه‌ها می‌تواند تأثیرات عمیقی بر توزیع هزینه‌ها در بین اقشار مختلف جامعه داشته باشد. با این حال، عواملی مانند تورم و تغییرات اقتصادی می‌توانند این تأثیرات را تحت تأثیر قرار دهند و موجب تغییرات مجدد در سهم هر یک از دهک‌ها شوند. بنابراین، نیاز به بررسی دقیق‌تر و مستمر سیاست‌های یارانه‌ای و تأثیرات آن بر اقشار مختلف جامعه احساس می‌شود تا بتوان راهکارهای مؤثری برای حمایت از اقشار آسیب‌پذیر ارائه داد. به نقل از صدای بورس

انتهای پیام/