۴ دلیل کلیدی افزایش قیمت دلار؛ استراتژی بانک مرکزی برای مقابله با بحران ارزی

مرکز پژوهش‌های مجلس در یک تحلیل جامع به بررسی دلایل افزایش نرخ ارز در نیمه دوم سال ۱۴۰۳ پرداخته و پیشنهاداتی عملی برای بهبود مدیریت بازار ارز و کاهش آسیب‌های اقتصادی ارائه کرده است.

به گزارش توانآپ، در این گزارش، توسعه تدریجی اصلاحات، پذیرش واقعیت تورم و تقویت ساختار بازار ارز به عنوان سه مؤلفه کلیدی برای مدیریت بهتر بازار ارز معرفی شده و تأکید شده است که استمرار جریان ارزی صادرات نفتی باید حفظ شود. در نیمه دوم سال ۱۴۰۳، نرخ ارز با جهشی غیرمنتظره روبرو شد که بانک مرکزی را مجبور به ایجاد بازار ارز تجاری و حذف سقف نرخ ارز در سامانه نیما کرد. اما آیا این اقدامات به کاهش نرخ ارز کمک کردند؟

نویسندگان گزارش چهار محور اصلی بحران ارزی را به شرح ذیل توضیح داده‌اند: کاهش ارزش پول ملی و انتظارات تورمی، تأثیرات سیاسی و منطقه‌ای، ناکارآمدی سیاست‌های داخلی و تغییرات فصلی نرخ ارز. ناترازی‌های کلان اقتصادی مانند تورم شدید و رشد نقدینگی، همگی به کاهش ارزش پول ملی دامن زده‌اند. بررسی‌های انجام شده نشان می‌دهد که رشد نرخ ارز همگام با تورم داخلی و خارجی بوده و این موضوع انتظارات تورمی را در جامعه افزایش داده است.

مرکز پژوهش‌ها به ویژه به انتخاب ریاست‌جمهوری ترامپ در آمریکا به عنوان عاملی برای افزایش فشارهای خارجی بر اقتصاد ایران اشاره کرده است. این فشارها تأثیرات منفی بر حساب سرمایه و جاری داشته و انتظارات افزایشی در بازار ارز ایجاد کرده‌اند. همچنین، سیاست‌هایی مانند «تمدید ترخیص ۹۰-۱۰» و حذف رویه‌های واردات در برابر صادرات غیر، موجب تشدید نوسانات ارزی شده است.

از دیگر مسائل مطرح شده در گزارش، تأثیر نزدیک شدن به پایان سال میلادی بر افزایش تقاضای ارز است که معمولاً در این زمان رخ می‌دهد، اما در سال ۱۴۰۳ به دلیل شرایط خاص اقتصادی، تأثیر بیشتری داشته است.

یکی از اصلاحات کلیدی بانک مرکزی در راستای مدیریت بحران، «ایجاد بازار ارز تجاری» بود. این بازار به عنوان جایگزینی برای سامانه نیما معرفی شد و هدف آن ایجاد فضایی شفاف‌تر برای مدیریت معاملات ارزی بود. با این حال، مرکز پژوهش‌های مجلس به چالش‌هایی نظیر حذف ناگهانی رویه‌ها و دستکاری نرخ ارز اشاره کرده است.

این گزارش همچنین بر اهمیت حفظ رویه واردات در برابر صادرات غیر تأکید دارد و بیان می‌کند که حذف این رویه باعث کاهش عرضه ارز و جذابیت معاملات ارزی برای صادرکنندگان کوچک شده است.

حذف سقف نیما نیز به عنوان یکی دیگر از اقدامات بانک مرکزی در نیمه دوم سال شناخته می‌شود. تجربه‌های قبلی نشان داده که این اقدام می‌تواند در کاهش نوسانات ارز غیررسمی تأثیرگذار باشد، اما نبود یک بازار شفاف و کارآمد همچنان مشکل‌ساز است.

مرکز پژوهش‌ها بر این باور است که رشد نرخ ارز باید با تورم داخلی و خارجی همخوانی داشته باشد تا به کاهش نوسانات و ایجاد ثبات اقتصادی کمک کند. همچنین، پیشنهاداتی برای بهبود وضعیت بازار ارز و مدیریت تقاضا ارائه شده است، از جمله ایجاد سازوکارهایی برای تأمین ارز صادرکنندگان خرد و تقویت روابط تجاری با کشورهایی نظیر چین و اعضای اتحادیه اوراسیا. به نقل از فرارو

انتهای پیام/