آیا کشور با مشکل جیره‌بندی آب مواجه است؟

به گزارش توانآپ، در روزهای پایانی سال 1403، به دلیل کاهش بارندگی، عدم مدیریت مناسب آب‌های سطحی و زیرزمینی و افزایش حفر چاه‌های مجاز و غیرمجاز جهت برداشت از آب‌های زیرزمینی، وضعیت آب در کشور به شکل فاجعه‌بار درآمده است. این بحران که در بسیاری از شهرها احساس می‌شود، اکنون به تهران نیز رسیده و وضعیت سدهایی که تامین آب پایتخت را بر عهده دارند، به شدت نگران‌کننده است. سد لار با 11 میلیون مترمکعب تنها یک درصد پرشدگی، سد لتیان با هشت میلیون مترمکعب 10 درصد پرشدگی، سد ماملو با 29 میلیون مترمکعب 12 درصد پرشدگی و سد امیرکبیر نیز با 11 میلیون مترمکعب تنها شش درصد پرشدگی دارند. عیسی بزرگ‌زاده، سخنگوی صنعت آب در نشستی خبری در 20 اسفندماه اظهار داشت: بارش‌های سال آبی جاری تهران، در بین 50 سال گذشته، دومین کمترین میزان بارش را به خود اختصاص داده است و به تبع آن، ورودی آب به سدها کاهش قابل توجهی داشته و ذخایر آبی سدهای تهران در وضعیت مناسبی نیستند. سخنگوی صنعت آب با اشاره به اینکه مدیریت مصرف آب تنها راهکار مقابله با شرایط کم‌آبی فعلی است، خاطرنشان کرد: در حال حاضر در تهران پس از ساعت 12 شب افت فشار آب اعمال می‌شود، اما قطعی‌های موقت آب در حال حاضر برنامه‌ریزی نشده‌اند؛ اگر اصلاحی در مصرف آب در تهران صورت نگیرد، ناچار به اعمال این قطعی‌ها خواهیم بود. باید بررسی شود که چه نوع مدیریتی به جیره‌بندی آب در کشور منجر شده و آیا می‌توان این مشکل را تنها به کمبود بارش نسبت داد؟ وضعیت منابع آبی تهران چگونه است؟ قطعی‌های برنامه‌ریزی‌شده در کنار سرزنش مردم، به سیاست‌های مهم مسئولان تبدیل شده است. به عنوان مثال، قطعی مکرر برق و تاکید بر پرمصرفی مردم، به عنوان روشی برای حل کمبود برق از سوی وزارت نیرو مطرح شده است، در حالی که توجهی به زیرساخت‌ها و نوع مدیریت مسئولان که منجر به مصرف بالای انرژی و پایین بودن بهره‌وری شده است، نمی‌شود. اکنون نوبت به بحران آب رسیده است. در حالی که مسئولان از پرمصرف بودن مردم و کمبود بارش به عنوان دلایل ناترازی آب یاد می‌کنند، اوضاع به نظر می‌رسد که پیچیده‌تر از این باشد. هادی معماریان، دانشیار دانشگاه بیرجند و پژوهشگر حوزه آب و محیط زیست، می‌گوید: علاوه بر کاهش بارندگی، بارگذاری جمعیتی در تهران و البرز، ویلاسازی‌های گسترده، کشاورزی آب‌بر و فرسودگی خطوط انتقال آب از جمله عوامل اصلی کاهش حجم آب سدها هستند. او تأکید می‌کند که در بالادست سد کرج و لتیان، ویلاسازی‌های گسترده فشار زیادی به منابع آب وارد می‌کند و در همین مناطق که به دلیل کم‌آبی نباید اقدام به کشت کنند، حداقل دو بار در سال زیر کشت گیاهان آب‌بری مانند کاهو می‌روند. دو موضوع کشت و میزان جمعیت که تاثیر زیادی بر بحران منابع آبی دارند، به سیاست‌گذاری‌های کلان دولت برمی‌گردد. شعار خودکفایی کشاورزی که سال‌ها در کشور مطرح شده، اوضاع منابع آبی را در کشوری با کمبود آب به شدت تحت تأثیر قرار داده است. مسئولان با اعطای مجوز برای حفر چاه و برداشت از آب‌های زیرزمینی برای کشاورزی، فشار بیشتری بر منابع آب زیرزمینی وارد کرده‌اند. این رویه همچنان ادامه دارد و به دلیل عدم توسعه مناسب این بخش‌ها، مردم به کشت‌هایی وابسته شده‌اند که مسئولان فراهم کرده‌اند. چگونه توسعه نامتوازن شهری مصرف آب را افزایش داد؟ موضوع جمعیت و تاثیر آن بر افزایش مصرف آب به سیاست‌گذاری‌های مسئولان برمی‌گردد. تمرکز مراکز بهداشتی، آموزشی و اداری در پایتخت، بیکاری در دیگر شهرها و درآمد بالاتر در تهران، جمعیت را به سمت پایتخت کشانده است. توسعه متوازن شهری می‌توانست بخشی از جمعیت تهران را کاهش دهد، اما این نوع توسعه نامتوازن روز به روز بدتر می‌شود و مردم بیشتری به خاطر اجبار به تهران مهاجرت می‌کنند. افزایش جمعیت به بروز افزایش مصرف دامن می‌زند. بحران آب شرب و احتمال جیره‌بندی آب نکته‌ای که در مورد پرمصرف بودن مردم وجود دارد، عدم یکسانی میزان مصرف آب در نقاط مختلف تهران است. کارشناسان آب می‌گویند، به دلیل ویلاسازی یا پر کردن استخرها در مناطق شمالی تهران، مصرف این منطقه به نسبت دیگر مناطق بالاست. بنابراین نمی‌توان همه مردم را به یک اندازه پرمصرف دانست و باید به سیاست‌گذاری‌هایی توجه کرد که باعث این وضعیت شده‌اند. در بسیاری از نقاط کشور، سیستم لوله‌کشی آب به گونه‌ای طراحی شده که تمام مصارف خانگی از یک منبع تامین می‌شوند. به عبارت دیگر، آب مورد استفاده برای آشامیدن، استحمام و شستشو، همگی از آب تصفیه‌شده شهری تامین می‌شود. برخلاف دیگر کشورها که دارای شبکه مجزای تامین آب شرب و غیرشرب هستند، در ایران چنین تفکیکی وجود ندارد. به همین دلیل، حتی آب مورد استفاده در حمام، شست‌وشوی لباس و آبیاری فضای سبز نیز آب تصفیه‌شده مناسب برای شرب است. این وضعیت ناشی از ضعف زیرساخت‌های لوله‌کشی، عدم وجود برنامه مدیریتی مناسب و بی‌توجهی به منابع آبی از سوی مسئولان است. همچنین، کیفیت آب در مناطق مختلف کشور به دلیل عوامل مختلف متفاوت است و در بسیاری از مناطق استانداردهای لازم برای شرب را ندارد. ضعف زیرساخت‌ها و فرسودگی خطوط لوله انتقال آب، بحران آب شرب را تشدید کرده است. محمدابراهیم رئیسی، کارشناس آب، می‌گوید: یکی از موضوعات بحرانی، آب بدون درآمد و نشت از خطوط لوله است. این هدررفت باید کاهش پیدا کند. در حال حاضر بیش از ۲۰ درصد آب از لوله‌های انتقال در تهران نشت می‌کند و به دست مصرف‌کننده نمی‌رسد. منابع مالی بخش آب باید تقویت شده و به سمت کاهش هدررفت آب و اصلاح شبکه‌های توزیع حرکت کند. وی خاطرنشان کرد: در حال حاضر برف‌های بالادست سدها آب نشده‌اند و پیش‌بینی دقیقی از اوضاع آب تابستان امکان‌پذیر نیست. بارش بهاری و ذوب برف‌ها باید در نظر گرفته شود، اما وضعیت کلی به شدت نگران کننده است. اگر وضعیت به همین منوال ادامه یابد، چاره‌ای جز جیره‌بندی آب نخواهد بود چرا که منابع جدید آبی وجود ندارد. مدیریت جیره‌بندی آب باید صورت گیرد و این امر اجتناب‌ناپذیر است. با توجه به پیش‌بینی کارشناسان و اظهارات سخنگوی صنعت آب، به نظر می‌رسد که احتمالاً جیره‌بندی آب در راه پایتخت است. مردم باید پس از قطع مکرر برق، اکنون نگران قطع آب نیز باشند. این وضعیت اسفناک نتیجه مدیریت غیرکارآمد مسئولان است. به نقل از صدای بورس

انتهای پیام/