رشد نابرابری درآمدی بین مناطق شهری و روستایی بر اساس آمارهای جدید

داده‌های مرکز آمار ایران نشان می‌دهد که ضریب جینی در مناطق شهری به‌طور معمول بالاتر از نقاط روستایی است و فقط در یک سال این شاخص در هر دو منطقه برابر بوده است. بررسی تغییرات این شاخص نشان می‌دهد که سیاست‌های اقتصادی مثل پرداخت یارانه‌ها تأثیر موقتی بر کاهش نابرابری داشته‌اند اما در بلندمدت تورم و نوسانات اقتصادی موجب بازگشت روند افزایشی این شاخص شده است.

ضریب جینی به‌عنوان معیاری برای سنجش توزیع درآمد در یک جامعه مطرح است. این ضریب در بازه‌ای از صفر تا یک قرار می‌گیرد و نزدیکی به یک نشان‌دهنده افزایش نابرابری و نزدیکی به صفر نشان‌دهنده کاهش آن در اقتصاد است. بر اساس داده‌های بانک جهانی ضریب جینی به‌طور جهانی بین ۰.۳ تا ۰.۶ متغیر بوده است. معمولاً این شاخص به‌صورت درصد نیز ارائه می‌شود و در این حالت هرچه به ۱۰۰ درصد نزدیک‌تر شویم به معنای وجود نابرابری بیشتر است.

افزایش نابرابری در شهرها و کاهش در روستاها

تحلیل داده‌های ضریب جینی منتشرشده از سوی مرکز آمار ایران نشان می‌دهد که در طی چهار دهه اخیر این ضریب در مناطق شهری به‌جز یک سال همواره بیشتر از مناطق روستایی بوده و این موضوع نشان‌دهنده نابرابری بیشتر درآمدی در شهرها نسبت به نقاط روستایی است.

بیشترین نابرابری درآمدی در شهرها در سال ۱۳۶۶ با مقدار ۰.۴۳۴۷ ثبت شده و این رقم فاصله درآمدی میان دهک‌های مختلف شهری را به حداکثر رسانده است. در سوی دیگر بالاترین نابرابری در مناطق روستایی در سال ۱۳۶۹ با مقدار ۰.۴۱۸۴ گزارش شده است. در سال ۱۳۷۷ ضریب جینی در هر دو منطقه تقریباً برابر و به ترتیب ۰.۴۰۳۴ و ۰.۴۰۴۷ بوده است. پس از این سال تغییرات در این شاخص در هر دو منطقه قابل مشاهده بوده است.

از سال ۱۳۸۹ تا ۱۳۹۲ ضریب جینی در هر دو منطقه کاهش قابل توجهی داشته است. در این دوره شاخص مناطق شهری از ۰.۳۸۴۱ به ۰.۳۵۱۲ و در روستاها از ۰.۳۸۰۹ به ۰.۳۲۴۳ کاهش یافته است. این کاهش را می‌توان به اجرای طرح هدفمندسازی یارانه‌ها در سال ۱۳۸۹ مرتبط دانست. اما از سال ۱۳۹۳ به بعد این روند معکوس شده و ضریب جینی به‌ویژه در شهرها دچار افزایش شده است. این نکته می‌تواند ناشی از تورم کاهش قدرت خرید و افت اثرگذاری یارانه‌های نقدی باشد.

بررسی داده‌های اخیر نشان می‌دهد که در سال ۱۴۰۲ ضریب جینی در مناطق شهری نسبت به سال ۱۴۰۱ افزایش یافته و از ۰.۳۶۹۶ به ۰.۳۸۲۰ رسیده است. این افزایش حکایت از رشد نابرابری درآمدی در مناطق شهری دارد. در مقابل این شاخص در مناطق روستایی از ۰.۳۶۴۳ به ۰.۳۵۸۳ کاهش یافته است.

چند عامل کلیدی در تفاوت نابرابری میان شهر و روستا مؤثرند. دستمزدها در مناطق شهری معمولاً بالاتر است اما شکاف درآمدی نیز بیشتر به چشم می‌خورد. توزیع امکانات و فرصت‌های اقتصادی در شهرها اصلی‌ترین دلیل بازتر بودن این شکاف در مناطق شهری است. سیاست‌های حمایتی همچون پرداخت یارانه‌ها تأثیر موقتی بر کاهش نابرابری داشته اما در بلندمدت افزایش هزینه‌ها به‌خاطر تورم تأثیر آن را کاهش داده است. همچنین مهاجرت نیروی کار از روستاها به شهرها به‌ویژه از دهک‌های پایین درآمدی بر افزایش نابرابری در شهرها تأثیر گذاشته است.

در نهایت داده‌های مرکز آمار ایران نشان می‌دهد که در ۴۰ سال گذشته ضریب جینی در شهرها همواره بالاتر از روستاها بوده است. اجرای سیاست‌های حمایتی در برخی مقاطع کاهش موقتی نابرابری را به همراه داشته اما افزایش تورم و فشارهای اقتصادی موجب بازگشت این نابرابری شده است. در سال ۱۴۰۲ نابرابری در شهرها افزایش و در روستاها کمی کاهش یافته است. این روند نشان می‌دهد که تأثیر سیاست‌های اقتصادی بر کاهش نابرابری به‌ویژه در مناطق شهری محدود بوده و نیاز به اصلاحات اساسی‌تری دارد. به نقل از فرارو

انتهای پیام/