قطار همکاری‌های اقتصادی ایران و آذربایجان در مسیر پیشرفت قرار گرفت
ایران و جمهوری آذربایجان با استفاده از مرزهای مشترک زیرساخت‌های ترانزیتی و اشتراکات فرهنگی و زبانی توانمندی‌های اقتصادی قابل توجهی دارند که می‌تواند به افزایش مبادلات تجاری و سرمایه‌گذاری‌های مشترک منجر شود. موقعیت دو کشور در مسیر کریدورهای مهم بین‌المللی از جمله راهگذر شمال-جنوب فرصت‌های بی‌نظیری برای توسعه تجارت منطقه‌ای و جهانی فراهم آورده است. علاوه بر این نزدیکی بازارها همخوانی تقاضای کالا و خدمات و امکان همکاری در زمینه‌های انرژی حمل‌ونقل کشاورزی و فناوری می‌تواند به تقویت روابط اقتصادی پایدار میان تهران و باکو کمک کند.
بر این اساس روابط اقتصادی ایران و جمهوری آذربایجان در سال‌های اخیر با وجود چالش‌های ژئوپلیتیکی و موانع زیرساختی به طور قابل توجهی رشد داشته و چشم‌اندازهای جدیدی برای همکاری‌های دوجانبه به وجود آمده است.
دیروز مسعود پزشکیان رئیس جمهور به منظور یک سفر رسمی وارد باکو پایتخت جمهوری آذربایجان شد و در کاخ زاگولبا مورد استقبال رسمی الهام علی‌اف رئیس جمهوری آذربایجان قرار گرفت. همچنین در همزمانی با این سفر اتاق بازرگانی صنایع معادن و کشاورزی ایران یک هیئت تجاری ۱۰۰ نفره را به باکو اعزام کرده تا بازرگانان دو کشور زمینه گسترش همکاری‌های مشترک و دیپلماسی اقتصادی را دنبال کنند.
رشد ۲۰ درصدی مبادلات تجاری در سال ۲۰۲۴ بر اساس آخرین آمارهای رسمی حجم تجارت میان ایران و جمهوری آذربایجان در سال ۲۰۲۳ حدود ۴۸۰ میلیون دلار بود که در سال ۲۰۲۴ با رشد ۲۰ درصدی به ۵۸۰ میلیون دلار افزایش یافته است. بنابراین موازنه تجاری دو کشور به طور قابل توجهی (بالای ۹۰ درصد) به نفع ایران مثبت است. صادرات ایران به این کشور شامل مصالح ساختمانی محصولات پتروشیمی مواد غذایی و ماشین‌آلات صنعتی به مبلغ ۵۷۰ میلیون دلار بوده و در مقابل ایران بالغ بر ۱۲.۹ میلیون دلار کالا از آذربایجان وارد کرده است.
در سه ماه نخست سال جاری میلادی سطح مناسبات اقتصادی ایران و آذربایجان به ۱۵۷ میلیون دلار رسیده که نشان‌دهنده رشد ۱۸ درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل است. همچنین بررسی‌ها نشان می‌دهد که بخش بازرگانی ایران در آذربایجان بسیار فعال بوده و بیش از ۱۷۳۹ شرکت ایرانی در این کشور سرمایه‌گذاری کرده‌اند.
پروژه‌های مشترک و مسیرهای راهبردی از مهم‌ترین حوزه‌های همکاری دوجانبه می‌توان به سرمایه‌گذاری در پروژه‌های انرژی توسعه کریدور بین‌المللی شمال-جنوب و فعال‌سازی مناطق آزاد اقتصادی اشاره کرد. منطقه آزاد ارس در شمال غرب ایران به عنوان پل ارتباطی تجاری با آذربایجان نقش ویژه‌ای دارد.
حسین پیرموذن رئیس اتاق مشترک ایران و جمهوری آذربایجان که در سفر رئیس جمهور به جمهوری آذربایجان حضور دارد در این باره گفت: «جذب سرمایه‌گذاری‌های مشترک در بخش‌های مختلف بسیار مهم است و با توجه به سفر رئیس جمهور به این کشور می‌توان انتظار ایجاد شرکت‌های مشترک و تأسیس شهرک‌های صنعتی را داشت.»
وی افزود: «اشتراکات جغرافیایی فرهنگی و اقتصادی دو کشور می‌تواند الگوی موفقی برای همکاری‌های تجاری منطقه‌ای ایجاد کند.»
نایب‌رئیس اتاق ایران نیز به توسعه پروژه‌های مشترک در زمینه سوآپ گاز تبادل برق و گسترش زیرساخت‌های انتقال انرژی اشاره کرد و تأکید کرد که سفر رئیس‌جمهور ایران به آذربایجان می‌تواند به تقویت دیپلماسی اقتصادی ایران در قفقاز جنوبی و آسیای مرکزی کمک کند.
چهار حوزه مشترک برای توسعه همکاری تهران-باکو دو کشور با ۷۶۵ کیلومتر مرز مشترک و پیوندهای تاریخی و فرهنگی ظرفیت‌های گسترده‌ای برای گسترش مبادلات اقتصادی دارند. با وجود اینکه حجم مبادلات تجاری دو کشور در سال‌های گذشته حدود ۹۰۰ میلیون دلار بوده این رقم با توجه به ظرفیت‌های موجود قابلیت افزایش چشمگیری دارد.
صمد حسن‌زاده رئیس اتاق بازرگانی ایران چهار حوزه مناسب برای توسعه همکاری‌ها را به شرح زیر بیان کرد:
- ترانزیت و حمل‌ونقل: تکمیل پروژه راه‌آهن رشت-آستارا که حلقه مفقوده کریدور شمال-جنوب است اولویت نخست همکاری‌های ترانزیتی دو کشور است.
- انرژی: با امضای توافق‌نامه‌های مربوط به سوآپ گاز زمینه‌های همکاری سه‌جانبه در حوزه تجارت گاز و برق فراهم شده است.
- کشاورزی و صنایع غذایی: دو کشور می‌توانند در تولید گلخانه‌ای و صادرات محصولات فرآوری شده همکاری کنند.
- بازسازی و توسعه مناطق آزاد شده: شرکت‌های ایرانی می‌توانند در پروژه‌های عمرانی در مناطق آزاد شده جمهوری آذربایجان مشارکت کنند.
تمرکز بر حل چالش‌ها با وجود پیشرفت‌ها توسعه روابط اقتصادی دو کشور با موانعی همچون مشکلات لجستیکی محدودیت‌های بانکی و ناهماهنگی در مقررات گمرکی روبرو است. کارشناسان اقتصادی بر این باورند که رفع این موانع و ارتقای سطح همکاری‌ها نیازمند توجه ویژه متولیان امر است.
پیرموذن در این خصوص گفت: «امروز گمرک دو کشور ۲۴ ساعته فعال است و مذاکرات درباره تعرفه‌های ترجیحی در حال پیگیری است.»
وی همچنین به توافق برای تقویت پروژه‌های ریلی مشترک اشاره کرد و افزود: «این توافقات برای دسترسی به بازار اوراسیا اهمیت بالایی دارد.»
نقش تجارت آزاد با اوراسیا در تقویت روابط با آذربایجان اجرایی شدن «توافقنامه تجارت آزاد» بین ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا از ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴ می‌تواند تأثیر مثبتی بر روابط تجاری داشته باشد. هرچند جمهوری آذربایجان عضو این اتحادیه نیست اما از زمان اجرایی شدن توافقنامه تجارت ترجیحی این کشور به عنوان مسیر اصلی ترانزیت و تجارت ایران با دو عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا شناخته می‌شود.
آینده همکاری‌های تهران-باکو با توجه به پتانسیل‌های اقتصادی و نیازهای منطقه‌ای روابط اقتصادی ایران و جمهوری آذربایجان می‌تواند در سال‌های آینده به مرحله جدیدی از شکوفایی وارد شود. ثبات سیاسی و همکاری‌های راهبردی می‌تواند این مسیر را هموارتر سازد. به نقل از الف
انتهای پیام/