فرار سرمایه از تولید به دلیل سودهای غیرمولد
عباس عرب‌مازار اقتصاددان و استاد دانشگاه در سخنرانی خود در سی‌ودومین همایش سالانه سیاست‌های پولی و ارزی با موضوع «اعتلای حکمرانی پولی و بانکی» بیان کرد: اقتصاد ایران از یک نظام تصمیم‌گیری مشخص بی‌بهره است و سیاست‌گذاری‌ها عمدتاً در نشست‌هایی انجام می‌شوند که اعضای آن هر کدام نماینده منافع بخشی خود هستند. این وضعیت باعث شده تصمیم‌گیری‌ها نه بر اساس منافع ملی بلکه بر مبنای مصالح کوتاه‌مدت و توافقات مقطعی شکل بگیرند.
عرب‌مازار در ادامه به چالش‌های سرمایه‌گذاری در اقتصاد ایران اشاره کرد و گفت: سرمایه‌گذاری فرایندی پیچیده چندوجهی و نیازمند دیدگاه بلندمدت است. اما فضای کسب‌وکار در کشور ما از حداقل پیش‌بینی‌پذیری برخوردار نیست و این امر یکی از بزرگ‌ترین موانع در مسیر سرمایه‌گذاری مؤثر و پایدار به شمار می‌آید.
وی تأکید کرد که نوسانات نرخ ارز تأثیر زیادی بر تصمیم‌گیری‌های سرمایه‌گذاران دارد و افزود: «سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت امروزه انجام می‌شوند تا سال‌ها بعد به تولید منتهی شوند. اما وقتی نرخ ارز و دیگر متغیرهای کلیدی اقتصادی پیوسته در حال تغییر هستند نمی‌توان برنامه‌ریزی مناسبی برای آینده داشت.»
این استاد دانشگاه تحریم‌ها را عاملی دانست که به‌طور مستقیم بر کاهش پیش‌بینی‌پذیری فضای اقتصادی تأثیر گذاشته‌اند. او تصریح کرد: یکی از اهداف تحریم‌ها بی‌ثبات‌سازی فضای اقتصادی از طریق ارائه اخبار متناقض و ایجاد تردید نسبت به آینده است.
عرب‌مازار در بخش دیگری از سخنانش به کاهش قدرت خرید خانوارهای متوسط و پایین‌درآمد اشاره کرد و آن را عاملی برای افت تقاضای مؤثر و رکود در بازارها دانست. وی همچنین به مشکلات تأمین مالی پروژه‌های سرمایه‌گذاری پرداخت و اظهار داشت: بانک‌ها بخش عمده‌ای از منابع خود را صرف تأمین سرمایه در گردش بنگاه‌ها می‌کنند و این کار به حفظ وضعیت موجود مربوط می‌شود نه توسعه و رشد. تسهیلات تکلیفی رقابت دولت با بخش خصوصی بر سر منابع بانکی و صف‌های انتظار برای دریافت تسهیلات همگی موجب شده‌اند که بانک‌ها نتوانند نقش توسعه‌ای در سرمایه‌گذاری ایفا کنند.
او ادامه داد: با افزایش ۶۰ تا ۷۰ درصدی قیمت ارز در بازار غیررسمی حتی برای حفظ وضعیت فعلی تولید نیز نیاز به تأمین مالی چندبرابری احساس می‌شود.
عرب‌مازار عملکرد بازار سرمایه را در تأمین منابع برای پروژه‌های تولیدی ناکافی ارزیابی کرد و گفت: بازار سرمایه طی دهه گذشته عمدتاً در قالب بازار ثانویه فعالیت کرده و سهم چندانی در تأمین مالی سرمایه‌گذاری‌های جدید نداشته است. خرید و فروش سهام قبلی نمی‌تواند جایگزین سرمایه‌گذاری مولد و تازه شود.
این اقتصاددان با انتقاد از جذابیت بالای فعالیت‌های غیرمولد اظهار داشت: تا زمانی که فعالیت‌های غیرمولد بازدهی بالاتر و سریع‌تری نسبت به تولید داشته باشند نمی‌توان انتظار داشت منابع به سمت بخش مولد سرازیر شود. حتی منابعی که بانک‌ها در اختیار دارند به سمت بازار سکه و سایر بازارهای غیرمولد هدایت می‌شود.
عرب‌مازار در پایان سخنان خود پیشنهاد داد که برای ساماندهی سرمایه‌گذاری ستادی متمرکز تشکیل شود که وظایف اصلی آن شامل اولویت‌بندی پروژه‌ها تخصیص بهینه منابع و تسهیل فرآیندهای سرمایه‌گذاری باشد. او تأکید کرد: در شرایط محدودیت منابع باید اولویت‌های مشخصی مانند اشتغال‌زایی صادرات‌محور بودن و مزیت‌های نسبی کشور در کالاهای اساسی ملاک تخصیص منابع قرار گیرند. نباید منابع نظام بانکی را صرف پروژه‌های زودبازده و فاقد توجیه اقتصادی کرد. توسعه نیازمند دانش محاسبه و نظم است. به نقل از مهر
انتهای پیام/