آمار جدید بازار کار ۱۴۰۳ منتشر شد؛ کاهش بیکاری و تحولات در ساختار اشتغال ایران
مرکز آمار ایران به‌تازگی اطلاعات جامعی از نتایج طرح آمارگیری نیروی کار در سال ۱۴۰۳ منتشر کرده است. این گزارش نمایی دقیق از وضعیت عرضه نیروی کار نرخ‌های اشتغال بیکاری مشارکت اقتصادی و ترکیب شغلی در سطوح ملی و استانی ارائه می‌دهد که می‌تواند برای سیاست‌گذاران اقتصادی فعالان بازار سرمایه و برنامه‌ریزان توسعه‌ای بسیار مهم باشد.
نرخ بیکاری در مسیر کاهش بر اساس این گزارش نرخ بیکاری کل کشور در سال ۱۴۰۳ به ۷.۶ درصد رسید که نسبت به سال ۱۴۰۲ کاهش ۰.۵ واحد درصدی را نشان می‌دهد. این کاهش در بیشتر گروه‌های سنی و تحصیلی مشاهده شده و نشانه‌هایی از بهبود نسبی در بازار کار ایران دارد. به‌علاوه نرخ بیکاری مردان ۶.۲ درصد و نرخ بیکاری زنان ۱۴.۳ درصد گزارش شده است. کاهش بیکاری مردان حدود ۰.۴ درصد و زنان حدود ۰.۷ درصد بوده که نشان‌دهنده روند کاهش بیکاری در هر دو جنس است هرچند هنوز فاصله قابل‌توجهی بین نرخ‌های دو گروه وجود دارد.
کاهش بیکاری جوانان و فارغ‌التحصیلان نرخ بیکاری جوانان ۱۵ تا ۲۴ ساله از ۲۱.۲ درصد در سال گذشته به ۲۰.۱ درصد کاهش یافته است. همچنین نرخ بیکاری در گروه سنی ۱۸ تا ۳۵ سال نیز از ۱۵.۲ به ۱۴.۷ درصد کاهش یافته است. این روند هرچند مثبت همچنان نشان‌دهنده بالا بودن میزان بیکاری در میان جوانان و گروه‌های ورود به بازار کار است. در حوزه تحصیلات عالی نرخ بیکاری فارغ‌التحصیلان آموزش عالی از ۱۱.۸ درصد به ۱۱.۳ درصد کاهش یافته اما این گروه هنوز حدود ۴۱.۳ درصد از کل بیکاران کشور را تشکیل می‌دهند که نشان‌دهنده عدم تناسب ساختاری میان تحصیلات و نیازهای بازار کار است.
مشارکت اقتصادی و ترکیب جمعیت فعال نرخ مشارکت اقتصادی (جمعیت فعال به نسبت جمعیت در سن کار) در سال ۱۴۰۳ به ۴۱.۰ درصد رسید که نسبت به سال گذشته ۰.۳ درصد کاهش یافته است. این کاهش عمدتاً ناشی از افت مشارکت اقتصادی زنان بوده که نرخ آن از ۱۴.۲ به ۱۴.۱ درصد کاهش یافته و مشارکت اقتصادی مردان نیز با افت مشابه از ۶۸.۴ به ۶۸.۱ درصد رسیده است. جمعیت شاغل کشور در سال ۱۴۰۳ برابر با ۲۴ میلیون و ۷۸۸ هزار نفر بوده که نسبت به سال قبل ۲۹۸ هزار نفر افزایش داشته است. از سوی دیگر جمعیت بیکار نیز با کاهش بیش از ۳۰۰ هزار نفر به حدود ۲ میلیون و ۳۰ هزار نفر کاهش یافته است.
ساختار اشتغال؛ غلبه بخش خدمات یکی از نکات مهم در گزارش سال ۱۴۰۳ تغییر در ترکیب اشتغال بر اساس بخش‌های اقتصادی است. سهم بخش خدمات از کل اشتغال کشور با ۰.۸ درصد رشد به ۵۲.۷ درصد رسیده است که بیانگر تداوم روند خدمات‌محور شدن اقتصاد ایران است. در عوض سهم بخش صنعت از ۳۳.۷ به ۳۳.۳ درصد کاهش یافته و بخش کشاورزی نیز از ۱۴.۴ درصد به ۱۳.۹ درصد افت کرده است. این تغییرات هم‌راستا با تحولات ساختاری در بازار کار و حرکت به سمت اقتصاد شهری و خدماتی تحلیل می‌شود.
اشتغال ناقص و کیفیت شغل‌ها اشتغال ناقص که نشان‌دهنده شاغلانی است که کمتر از ۴۴ ساعت در هفته کار کرده‌اند و خواهان افزایش ساعات کاری هستند از چالش‌های مهم بازار کار ایران محسوب می‌شود. در سال ۱۴۰۳ تعداد شاغلان ناقص حدود ۱.۸ میلیون نفر و سهم آن‌ها از کل اشتغال ۷.۶ درصد بوده که نسبت به سال قبل ۰.۶ درصد کاهش یافته است. کاهش این شاخص می‌تواند نشانه‌ای مثبت از بهبود کیفیت فرصت‌های شغلی در نظر گرفته شود هرچند همچنان بخشی قابل توجه از نیروی کار در وضعیت ناپایدار شغلی قرار دارد.
شکاف‌های جنسیتی و منطقه‌ای در بازار کار هم‌چون سال‌های گذشته بازار کار ایران هنوز با شکاف‌های قابل‌توجه جنسیتی مواجه است. نرخ مشارکت اقتصادی زنان (۱۴.۱ درصد) کمتر از یک‌پنجم نرخ مشارکت مردان (۶۸.۱ درصد) است و نرخ بیکاری زنان تقریباً دو برابر مردان است. از منظر جغرافیایی نیز نرخ بیکاری در برخی استان‌ها همچنان بالا باقی مانده است. به‌عنوان مثال استان کرمانشاه با نرخ بیکاری ۱۲ درصد سیستان و بلوچستان با ۱۲.۲ درصد و خوزستان با ۱۲.۱ درصد در صدر استان‌های با بالاترین نرخ بیکاری قرار دارند. در مقابل استان‌هایی مانند تهران یزد و مرکزی از پایین‌ترین نرخ‌های بیکاری برخوردارند.
جمع‌بندی و تحلیل نهایی گزارش رسمی سال ۱۴۰۳ از وضعیت بازار کار ایران به‌طور کلی نشان‌دهنده بهبود تدریجی در شاخص‌های بیکاری و کیفیت اشتغال است. کاهش نرخ بیکاری رشد اشتغال در بخش خدمات و افت نرخ اشتغال ناقص همگی بیانگر روندی مثبت هستند. با این حال چالش‌هایی نظیر نرخ بالای بیکاری در میان فارغ‌التحصیلان جوانان زنان و همچنین تمرکز منطقه‌ای بیکاری در غرب و جنوب کشور همچنان بر بازار کار سنگینی می‌کند. به نظر می‌رسد در کنار حمایت‌های مالی و اشتغال‌زایی نیاز به بازنگری ساختاری در سیاست‌های توسعه آموزش عالی مهارت‌آموزی و تحریک سرمایه‌گذاری‌های منطقه‌ای برای ایجاد فرصت‌های شغلی پایدار وجود داشته باشد. به نقل از سازمان بورس
انتهای پیام/