تورم پیش‌بینی‌شده، عامل کلیدی در تعیین نرخ بهره
اگرچه بسیاری از اقتصاددانان بر این باورند که تورم بلندمدت در اقتصاد ایران ناشی از سلطه مالی دولت بر اقتصاد است که سال‌ها ادامه داشته و همچنان ادامه دارد اما تأثیر نرخ سود بر تورم نیز قابل کتمان نیست و می‌توان رابطه متقابلی بین این دو در نظر گرفت.
تیمور رحمانی استاد اقتصاد دانشگاه تهران معتقد است که نرخ سود در نظام اقتصادی ناشی از تمایل دولت‌ها به هزینه‌کردن فراتر از منابع درآمدی خود است که این موضوع باعث افزایش نرخ بهره با توجه به محدودیت‌های مالی می‌شود. در این رویکرد اگر سلطه مالی عمومی دولت باعث شکل‌گیری نرخ تورم ۲۰ درصدی شود سیاست‌گذار پولی قادر نخواهد بود نرخ تورم را در محدوده ۱۰ درصدی تثبیت کند و همچنین در شرایطی که سلطه مالی متوسط نرخ تورم ۱۰ درصد باشد نمی‌تواند آن را در ۵ درصد نگه دارد.
بر اساس ارزیابی‌های اخیر بانک مرکزی در خصوص نرخ سود چندین دلیل برای سطح بالای نرخ سود شناسایی شده که مهم‌ترین آن تورم انتظاری است.
انتظارات تورمی به معنای آن است که مردم چه نگاهی به نرخ تورم در آینده دارند و این چشم‌انداز تأثیر مستقیم بر رفتارهای اقتصادی آنها دارد. به همین دلیل کارشناسان اقتصادی بر این باورند که تورم انتظاری نقش کلیدی در تعیین نرخ بهره اسمی ایفا می‌کند. با این حال این موضوع به معنای آن نیست که در کوتاه‌مدت عوامل دیگر نتوانند باعث تغییرات قابل توجهی در نرخ بهره حقیقی شوند.
افزایش نرخ تورم انتظاری به نوبه خود باعث افزایش نرخ بهره اسمی می‌شود؛ چراکه با افزایش انتظارات تورمی و کاهش قدرت خرید صاحبان منابع مالی خواهان افزودن نرخ تورم انتظاری به نرخ بهره حقیقی هستند تا از کاهش قدرت خرید خود محافظت کنند.
دلیل اصلی افزایش نرخ تورم انتظاری تداوم تورم‌های بالا برای مدت طولانی است. زمانی که یک تکانه تورمی به سرعت رفع می‌شود فعالان اقتصادی به این نتیجه نمی‌رسند که نرخ تورم برای مدت طولانی بالا خواهد ماند. اما اگر این وضعیت برای چندین سال ادامه یابد فعالان اقتصادی به این نتیجه می‌رسند که موانع دائمی بر سر راه کاهش تورم وجود دارد.
در حال حاضر وضعیت اقتصاد ایران شاهدی بر این موضوع است؛ افزایش و تداوم نرخ تورم از سال ۱۳۹۷ تاکنون باعث افزایش نرخ تورم انتظاری و در نتیجه افزایش نرخ بهره اسمی شده است. به نظر می‌رسد که صاحبان منابع مالی این نتیجه را گرفته‌اند که نرخ تورم قرار نیست به سرعت کاهش یابد و لذا نیاز به افزایش نرخ سود اسمی برای جبران کاهش قدرت خرید احساس می‌شود.
تحلیل بازار اوراق بدهی دولت که از آبان ۱۳۹۴ به اقتصاد ایران وارد شد نیز نشان می‌دهد که بین نرخ سود و تورم انتظاری ارتباط معناداری وجود دارد.
این نمودارها نشان می‌دهند که افزایش نرخ تورم و تداوم آن در سطوح بالاتر نسبت به گذشته نشانه‌ای از این است که نرخ تورم انتظاری در سطحی بالاتر قرار گرفته که این امر به فشار برای افزایش تدریجی نرخ سود منجر شده است.
تجزیه و تحلیل‌های انجام شده از سوی پژوهشکده پولی و بانکی نیز نشان می‌دهد که افزایش نرخ تورم انتظاری به طور مستقیم بر نرخ بهره تأثیر گذاشته و دیگر عوامل نیز به این موضوع دامن می‌زنند.
پس از سال ۱۳۹۹ نرخ تورم نقطه به نقطه با نوسانات مواجه شد اما متوسط آن در سطوح بالا باقی ماند که این امر به نوبه خود تأثیر خود را بر نرخ بهره گذاشته و سبب افزایش آن شده است.
به طور کلی یکی از دلایل اصلی بالا بودن نرخ سود اسمی در اقتصاد ایران بالا بودن نرخ تورم انتظاری است و تلاش برای کاهش نرخ سود به صورت دستوری در این شرایط دارای ریسک بالایی است. اجرای مجموعه اقداماتی برای کاهش عدم اطمینان و محدودیت‌های بیرونی و همچنین کاهش سلطه مالی می‌تواند به کاهش نرخ تورم انتظاری و در نتیجه نرخ بهره اسمی کمک کند. به نقل از ایرنا
انتهای پیام/