تحلیل تجارت ایران: وابستگی صادرات غیرنفتی به محصولات نفتی و گازی
بر اساس آخرین اطلاعات گمرک ایران صادرات غیرنفتی کشور در دو ماهه نخست سال جاری به ۲۴ میلیون و ۶۲۲ هزار تن کالا به ارزش ۸ میلیارد و ۲۴۱ میلیون دلار رسید. این آمار نسبت به مدت مشابه سال گذشته از نظر وزن ۴.۴ درصد افزایش و از لحاظ ارزش ۰.۱۱ درصد کاهش را نشان می‌دهد.
متوسط ارزش گمرکی هر تن کالای صادراتی ۳۳۵ دلار بوده که نسبت به سال گذشته ۴.۳ درصد کاهش داشته است. به این ترتیب با وجود افزایش وزن صادرات کاهش ارزش دلاری و افت میانگین قیمت هر تن نشان‌دهنده این است که صادرات ایران بیشتر به سمت کالاهای کم‌ارزش یا ارزان‌تر سوق یافته یا قیمت جهانی برخی اقلام کاهش یافته است. این کاهش ممکن است به دلیل افت قیمت‌های جهانی تخفیف‌های صادراتی برای افزایش رقابت‌پذیری یا افزایش صادرات مواد خام با ارزش افزوده پایین باشد.
پتروشیمی موتور اصلی صادرات
بر اساس اعلام گمرک در بخش محصولات پتروشیمی صادرات با ۵ میلیون و ۷۱۸ هزار تن کالا به ارزش ۲ میلیارد و ۲۱۷ میلیون دلار افزایش ۴ درصدی در وزن و ۳ درصدی در ارزش داشته است. این افزایش همزمان در وزن و ارزش صادرات پتروشیمی نشان‌دهنده این است که این بخش همچنان موتور اصلی صادرات غیرنفتی ایران است. سهم حدود ۲۷ درصدی از کل ارزش صادرات برای پتروشیمی‌ها نشان‌دهنده نقش محوری این گروه در ارزآوری اقتصاد ایران است.
وابستگی صادرات ایران به مشتقات نفت و گاز
پنج قلم عمده صادرات غیرنفتی شامل پروپان مایع‌شده گاز طبیعی بوتان مایع‌شده قیر نفت و متانول بوده که تمامی این اقلام از گروه فرآورده‌های نفتی و گازی هستند. این موضوع نشان‌دهنده وابستگی شدید صادرات ایران به منابع هیدروکربوری است.
چین و عراق همچنان مهم‌ترین شرکای تجاری
از نظر بازارهای هدف چین با ۲ میلیارد و ۴۲۵ میلیون دلار عراق با یک میلیارد و ۵۰۰ میلیون دلار و امارات متحده عربی با یک میلیارد و ۹۴ میلیون دلار سه مقصد اصلی صادرات ایران هستند. این آمار نشان می‌دهد که چین و عراق همچنان مهم‌ترین شرکای تجاری هستند که با هم بیش از ۴۷ درصد صادرات ایران را جذب کرده‌اند. مقاصد صادراتی عمدتاً کشورهای منطقه‌ای هستند که نشان‌دهنده محدودیت تنوع جغرافیایی در صادرات ایران است. عدم حضور اروپا (به‌جز ترکیه) در این فهرست به معنای تداوم موانع تحریمی یا عدم رقابت‌پذیری کالاهای ایرانی در بازارهای پیشرفته است.
طلای خام بزرگ‌ترین قلم وارداتی
در حوزه واردات ایران ۵ میلیون و ۹۲۱ هزار تن کالا به ارزش ۸ میلیارد و ۴۷۱ میلیون دلار وارد کرده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته وزن واردات ۱.۱۶ درصد افزایش و ارزش آن ۷.۸ درصد کاهش یافته است. متوسط ارزش گمرکی هر تن کالای وارداتی نیز با ۹ درصد کاهش به ۱۴۳۱ دلار رسیده است.
اقلام عمده وارداتی شامل طلای خام ذرت دامی برنج روغن آفتابگردان و دانه سویا هستند. کشورهای امارات چین و ترکیه نیز به ترتیب بیشترین حجم واردات به ایران را تأمین کرده‌اند. کاهش ارزش واردات در کنار افزایش حجم آن نشان‌دهنده کاهش قیمت‌های جهانی تغییر در ترکیب کالاهای وارداتی به سمت کالاهای ارزان‌تر یا ارزآوری دشوارتر برای واردات کالاهای گران‌قیمت است.
امارات و چین همچنان اصلی‌ترین تأمین‌کنندگان کالای وارداتی
کشورهای عمده طرف معامله واردات با ایران در دو ماهه سال ۱۴۰۴ شامل امارات متحده عربی با ۲ میلیارد و ۵۹۶ میلیون دلار چین ۲ میلیارد و ۲۰۶ میلیون دلار و ترکیه یک میلیارد و ۳۶۷ میلیون دلار بوده است. امارات و چین همچنان اصلی‌ترین تأمین‌کنندگان کالای وارداتی ایران هستند. حضور اروپا (آلمان هلند سوئیس) در فهرست واردات در حالی‌که در بخش صادرات حضور ندارند نشان می‌دهد که ایران بیشتر واردکننده از غرب است تا صادرکننده به آن.
کسری تراز تجاری ۲۳۰ میلیون دلار شد
بر این اساس با توجه به اینکه ارزش صادرات ۸.۲۴۱ میلیارد دلار و ارزش واردات ۸.۴۷۱ میلیارد دلار بوده است بنابراین تراز تجاری ایران در این مدت با کسری حدود ۲۳۰ میلیون دلار همراه بوده که نشان‌دهنده تعادل نسبی تجارت خارجی کشور است. این وضعیت با توجه به کاهش ارزش واردات و افت خفیف صادرات نشان‌دهنده چالش‌های ساختاری در تجارت خارجی است.
به طور کلی بررسی آمار تجارت خارجی ایران در دو ماهه نخست امسال بیانگر این است که صادرات غیرنفتی ایران از نظر وزنی رشد داشته اما از نظر ارزشی تقریباً ثابت مانده که آن هم با کاهش قیمت میانگین هر تن کالا همراه بوده است. همچنین باید اشاره کرد که صادرات همچنان وابسته به فرآورده‌های نفت و گاز بوده و از سویی دیگر بازارهای صادراتی محدود به همسایگان و چین شده که نشان‌دهنده تنوع جغرافیایی پایین در تجارت ایران است. در بخش واردات نیز باید گفت که واردات به سمت کالاهای اساسی و مواد اولیه تمایل دارد ولی کاهش ارزش واردات می‌تواند به مشکلات عرضه در آینده منجر شود. تراز تجاری ایران نیز نزدیک به صفر است ولی استمرار این وضعیت به عوامل ژئوپلیتیکی تحریم‌ها و نوسانات ارزی وابسته خواهد بود. به نقل از مهر
انتهای پیام/