اخبار
نبرد پنهانی بر سر یارانه بنزین: چه کسانی از وضعیت کنونی بهره‌مند می‌شوند؟
محمد حقگو در یادداشتی در روزنامه خراسان مطرح کرد:
اظهارات اخیر پزشکیان در مورد ناترازی یارانه‌های بنزین بار دیگر مسأله تخصیص سهمیه بنزین به هر فرد به جای خودرو را در کانون توجه قرار داده است؛ طرحی که معاون پارلمانی رئیس‌جمهور ۸ ماه پیش از موافقت دولت با آن خبر داده بود اما هنوز به مرحله اجرا نرسیده است. قانون بودجه امسال نیز به اجرای این طرح دستور داده اما هنوز خبری از نهایی شدن و عملیاتی شدن آن نیست.
بحران مصرف و واردات میلیاردی بنزین آمارهای رسمی نشان می‌دهد که مصرف بنزین در کشور همچنان از عرضه فراتر رفته است. سال گذشته در حالی که عرضه بنزین به بیش از ۱۲۰ میلیون لیتر رسید مصرف متوسط روزانه به ۱۲۴ میلیون لیتر افزایش یافته است. این مازاد مصرف واردات بنزین را به حدود ۴ میلیارد دلار رسانده که انتقاد رئیس‌جمهور را به دنبال داشته است. او بر لزوم محدود کردن یارانه بنزین به دهک‌های پردرآمد تأکید کرده و خواستار اصلاح فوری این روند شده است.
پزشکیان در جلسه‌ای با مدیران رسانه‌ها به استفاده برخی از چندین کارت سوخت اشاره کرد و گفت: نباید یک نفر بتواند ۴ کارت سوخت داشته باشد و از آن‌ها استفاده کند. او همچنین بیان کرد: «نمی‌خواهم بنزین برای محرومان گران شود اما شرایط برای کسی که ۴ برابر مصرف می‌کند متفاوت است... اکنون قرار است ۴ میلیارد دلار بنزین وارد کنند برای چه؟ برای اینکه به عده‌ای با قیمت ۱۵۰۰ تومان بدهیم و نتوانیم معیشت مردم را تأمین کنیم؟» پزشکیان افزود: «چرا باید به افرادی که در دهک‌های هشت نه و ده قرار دارند یارانه بنزین تعلق بگیرد؟»
طرح بنزینی پیشنهادی با توجه به اظهارات رئیس‌جمهور به نظر می‌رسد نزدیک‌ترین طرح به اهداف او تخصیص بنزین به افراد به جای خودرو باشد. این طرح که سال‌هاست در محافل کارشناسی مطرح شده به هر فرد به‌صورت ماهانه سهمیه‌ای (مثلاً ۳۰ یا ۶۰ لیتر) بنزین با نرخ یارانه‌ای ارائه می‌دهد و مصرف بالاتر با قیمت آزاد (تا ۲۵ هزار تومان به ازای هر لیتر) فروخته می‌شود. افرادی که به سهمیه خود نیاز ندارند می‌توانند آن را در سامانه‌ای با قیمت نزدیک به بازار به فروش برسانند. این شیوه نه تنها عدالت در توزیع یارانه را ترویج می‌کند بلکه می‌تواند شفافیت عرضه سوخت و کاهش قاچاق را نیز به همراه داشته باشد.
مزایای شفافیت و کاهش قاچاق سوخت قیمت بنزین آزاد در ایران حدود ۳ هزار تومان است در حالی که در کشورهای همسایه ممکن است تا ۶۰ هزار تومان نیز برسد. این اختلاف انگیزه‌ای قوی برای قاچاق سوخت ایجاد کرده است و آمارها نشان می‌دهد که روزانه ۲۰ تا ۳۰ میلیون لیتر بنزین قاچاق می‌شود که معادل ۱۵ تا ۲۵ درصد مصرف کل کشور است. اختصاص سهمیه به هر نفر و انتقال آن به کارت بانکی می‌تواند کنترل بیشتری بر این موضوع ایجاد کند و یارانه‌های غیرهدفمند را کاهش دهد.
تجربه موفق آزمایشی در کیش با وجود این که طرح اختصاص بنزین برای همه دوباره مورد اشاره پزشکیان قرار گرفته یک طرح مشابه در دولت سیزدهم (سال ۱۴۰۰) به‌صورت آزمایشی در کیش با موفقیت انجام شد. در این طرح هر فرد سهمیه ۲۰ لیتری ماهانه بنزین دریافت می‌کرد و می‌توانست آن را ذخیره کند یا به دیگران بفروشد. اگرچه این طرح موفقیت نسبی داشت به دلایل سیاسی و مخالفت وزارت نفت اجازه توسعه آن داده نشد.
با این حال طرح از سوی دولت سیزدهم کنار گذاشته شد. گزارشی از شبکه اقتصاد و دارایی ایران (شادا) به نقل از وزیر اقتصاد دولت سیزدهم نشان می‌دهد که پروژه پس از اجرای آزمایشی متوقف شده است.
موافقان و مخالفان در دولت چهاردهم اظهارات مسئولان دولتی نشان می‌دهد که در دولت چهاردهم نیز مخالفتی با چنین طرحی وجود نداشته است. معاون وقت پارلمانی پزشکیان در حاشیه جلسه هیئت دولت تصریح کرد که دولت موافق تخصیص بنزین به کد ملی است. ردپای چنین طرحی همچنین در قانون بودجه امسال وجود دارد؛ وزات نفت مکلف شده است که ظرف چهار ماه امکان انتقال سهمیه سوخت از کارت سوخت به کارت بانکی را فراهم کند اما هنوز آیین‌نامه اجرایی آن تهیه و اجرا نشده است.
لزوم تصمیم‌گیری قاطع دولت با وجود تبعات احتمالی اصلاح قیمت‌ها تأخیر چندساله در اجرای حتی راهکارهای غیرقیمتی مانند تخصیص سهمیه بنزین به هر فرد غیرقابل توجیه است. رئیس‌جمهور باید با تصمیمی قاطع یارانه‌های بنزین را عادلانه کند تا کنترل مصرف شفافیت و رضایت عمومی حاصل شود. همچنین باید با بخش‌هایی از دستگاه‌های اجرایی که در این روند مانع ایجاد می‌کنند برخورد شود. بدون اراده قوی دولت وعده‌های اصلاح یارانه‌ها مجدداً بدون نتیجه خواهد ماند. به نقل از مشرق
انتهای پیام/