اخبار
پیش‌بینی وضعیت منابع آبی ایران در سال ۱۴۰۴ و زمان پایان آب‌های زیرزمینی نیازمند بررسی دقیق داده‌های اقلیمی، مصرف آب و مدیریت منابع آبی است. با توجه به روند کنونی، کاهش
به گزارش توانآپ، طبق گزارش وزارت نیرو، در سال ۱۳۹۴ مجموع منابع آب تجدیدپذیر ایران حدود ۱۲۰ میلیارد متر مکعب برآورده شده است که شامل ۹۷ میلیارد متر مکعب آب‌های سطحی و ۲۳ میلیارد متر مکعب منابع تغذیه آب زیرزمینی می‌باشد. به خاطر استفاده بی‌رویه، آب موجود به شدت کاهش یافته است. گزارش‌های مربوط به سال ۱۳۹۹ نشان می‌دهد که آب تجدیدپذیر به حدود ۱۰۰ میلیارد متر مکعب در سال کاهش یافته است. مجموع منابع آب تجدیدپذیر ایران (آب‌های سطحی و زیرزمینی) به طور تاریخی حدود ۱۳۰ میلیارد متر مکعب در سال تخمین زده می‌شد، اما به خاطر خشکسالی‌های مداوم، تغییرات اقلیمی و استخراج بیش از حد (به ویژه پس از سال ۱۳۸۰) به ۱۰۰ میلیارد متر مکعب در سال و در پنج سال اخیر به مقادیر حدود ۸۰ تا ۹۰ میلیارد متر مکعب در سال کاهش یافته است.
در همین راستا، مهدی زارع، استاد دانشگاه و زمین‌شناس به توانآپ می‌گوید: به صورت خوشبینانه با افزایش بارندگی در بهار ۱۴۰۴ و سیاست‌گذاری بهتر (کاهش آبیاری و کاهش ضایعات کشاورزی)، مجموع منابع آب تجدیدپذیر ایران را می‌توان در ادامه سال آبی پیش رو حدود ۸۵-۹۵ میلیارد متر مکعب در سال در نظر گرفت.
ذخیره آب زیرزمینی کشور چقدر است؟ آیا محاسبه‌ای داریم؟ ذخیره آب زیرزمینی ایران به طور تاریخی حدود ۵۰۰ میلیارد متر مکعب برآورد شده، اما چندین دهه استخراج بی‌رویه این میزان را به شدت کاهش داده است. تخلیه آب زیرزمینی ایران حدود ۵۵ میلیارد متر مکعب در سال از سفره‌های زیرزمینی از طریق چاه‌ها است که بسیار بیشتر از نرخ تغذیه طبیعی حدود ۴۹ میلیارد متر مکعب در سال می‌باشد و منجر به برداشت اضافی سالانه حدود ۵ تا ۶ میلیارد متر مکعب می‌شود.
چه سال‌هایی با برداشت اضافی مواجه بوده‌ایم؟ بین سال‌های ۱۳۸۰ تا ۱۳۹۹، ایران حدود ۱۳۰ میلیارد متر مکعب آب زیرزمینی را اضافه مصرف کرده و کاهش تجمعی تا سال ۱۴۰۳ احتمالاً از ۱۵۰ میلیارد متر مکعب فراتر رفته است. با فرض اینکه نرخ تخلیه فعلی ۵.۵ میلیارد متر مکعب در سال ادامه داشته باشد و هیچ تغییر عمده‌ای در سیاست رخ ندهد، آب‌های زیرزمینی باقی‌مانده در سال ۱۴۰۴ حدود ۳۳۵ تا ۳۵۰ میلیارد متر مکعب خواهد بود. البته این یک تخمین تقریبی است و ذخایر واقعی ممکن است کمتر باشد.
کدام مناطق بیشتر درگیر این مشکل هستند؟ در فلات مرکزی شامل تهران، قم و اصفهان، حدود ۳۰ درصد اضافه برداشت رخ می‌دهد و سطح آب حدود ۱ متر در سال کاهش می‌یابد و ذخایر آب زیرزمینی احتمالاً کمتر از ۵۰ درصد ظرفیت اولیه تا سال ۱۴۰۴ خواهد بود. در خوزستان، با وجود شارژ زیاد، استفاده بیش از حد آب برای کشاورزی از سال ۱۳۸۰ تا ۱۴۰۳، ۴۰ درصد ذخایر را کاهش داده است.
آمارهای رسمی چه اطلاعاتی دارند؟ وزارت نیرو گزارش می‌دهد که ۷۴ درصد از دشت‌ها بیش از حد مورد بهره‌برداری قرار گرفته‌اند. همچنین با مطالعه داده‌های ماهواره‌ای (GRACE) ناسا، تخمین زده شده که ۱۴۰ میلیارد متر مکعب از سال ۱۳۸۲ تا ۱۳۹۹ از دست رفته است.
پیش‌بینی برای سال آینده چطور است؟ به صورت خوشبینانه با افزایش بارندگی در بهار ۱۴۰۴ و سیاست‌گذاری بهتر، مجموع منابع آب تجدیدپذیر ایران را می‌توان در ادامه سال آبی پیش رو حدود ۸۵-۹۵ میلیارد متر مکعب در سال در نظر گرفت. با فرض بدبینانه، کاهش مستمر بارش و آثار تغییرات اقلیمی، مجموع منابع آب تجدیدپذیر ایران به ۷۰-۸۰ میلیارد متر مکعب در سال کاهش خواهد یافت.
راهکارهای کاهش کمبود آب کدامند؟ تغییر آبیاری کشاورزی به آبیاری قطره‌ای می‌تواند تا ۳۰ میلیارد متر مکعب در سال صرفه‌جویی کند. کشت محصولات پرمصرف آب را با انواع مقاوم به خشکی و مدیریت آب زیرزمینی، از جمله توقف حفر و بهره‌برداری از چاه‌های غیرقانونی، باید مورد توجه قرار داد.
در نهایت، با توجه به شرایط کنونی و سرعت برداشت‌ها، برآورد می‌شود که تا سال ۱۴۱۰ حدود ۵۰ درصد از آب‌های زیرزمینی قابل دسترس ایران تخلیه خواهد شد. به نقل از الف
انتهای پیام/