توانآپ 5 1403-10-01 07:37:41 تحلیل رشد بازارهای مشتقه در سه سال اخیر: روندها، عوامل مؤثر و پیش‌بینی‌های آینده تحلیل و بررسی سهم بازارهای مالی و مشتقه در بورس کالای ایران به گزارش توانآپ، در هفته گذشته، گزارشی از سوی بازار سرمایه (سنا) منتشر شد که نشان‌دهنده افزایش قابل توجه سهم بازارهای مالی و مشتقه از کل معاملات بورس کالای ایران به ۱۸ درصد و به رقم ۲۶۰ همت است. این آمارها حاکی از رشد چشمگیر این بازارها نسبت به سال‌های گذشته است، به طوری که سهم بازارهای مالی و مشتقه از کل ارزش معاملات از ۵ درصد (معادل ۳۴ هزار میلیارد تومان) به ۱۸ درصد (معادل ۲۶۰ همت) افزایش یافته است. این تغییرات نشان‌دهنده یک تحول اساسی در ساختار بازارهای کالایی کشور است. توسعه بازارهای مشتقه و اوراق بهادارسازی در بورس کالا، به معنای گسترش ابزارهای مالی در این حوزه است. این روند که از زمان آغاز به کار دولت سیزدهم به عنوان یک راهکار کلیدی از سوی وزارت اقتصاد مورد تأکید قرار گرفته، نه تنها رشد مناسبی را تجربه کرده، بلکه ظرفیت‌های بالایی برای اقتصاد کشور فراهم آورده است. به ویژه در شرایطی که اقتصاد ایران با چالش‌های جدی نظیر هجوم نقدینگی و سفته‌بازی‌های متکی بر کالا مواجه است، توسعه این بازارها می‌تواند به عنوان یک راهکار مؤثر در مدیریت این مشکلات عمل کند. تاریخچه و چالش‌های بازارهای مشتقه بازارهای آتی در بورس کالا از اواخر دهه هشتاد و اوایل دهه نود با راه‌اندازی معاملات سکه آغاز شد. اگرچه این بازار در آن زمان توان مناسبی داشت، اما با گذشت زمان و بروز شائبه‌ها و مخالفت‌ها، نتوانست نقش مؤثری در تنظیم بازار سکه و طلا ایفا کند. ورود کالاهای مختلف کشاورزی به بازارهای مشتقه، معاملات مبتنی بر قبض انبار، گواهی‌های سپرده کالا و صندوق‌های طلا و سکه، به تدریج موجب احیای این بازارها شد. با این حال، چالش‌های متعددی نیز وجود دارد که مانع توسعه بیشتر این بازارها شده است. به عنوان مثال، ایده راه‌اندازی بازاری مبتنی بر زمین و املاک که قرار بود در بورس کالا ایجاد شود، هرگز به مرحله عملیاتی نرسید. این در حالی است که چنین بازاری می‌توانست فرصتی مناسب برای جذب نقدینگی باشد. پتانسیل‌های موجود در بازار خودرو خودرو نیز به عنوان یک کالای سرمایه‌ای در بیش از یک دهه اخیر شناخته شده است. اگرچه فرصت اوراق بهادارسازی این کالا به دلیل توقف عرضه آن در بورس کالا از بین رفته، اما هنوز پتانسیل مناسبی برای این کار وجود دارد. عرضه فیزیکی خودرو در بورس کالا می‌تواند فرصتی ویژه برای معاملات این کالا ایجاد کند. صندوق‌های مبتنی بر طلا و سکه صندوق‌های مبتنی بر طلا و سکه نیز در سال‌های اخیر سهم مهمی از بازارهای مالی متکی بر کالا را به خود اختصاص داده‌اند. بر اساس گزارش سنا، ارزش شمش و سکه موجود در خزانه بورس کالا حدود ۱.۵ میلیارد دلار برآورد می‌شود و موجودی سکه‌های طلا در خزانه بورس کالا به ۶۳۰ هزار قطعه می‌رسد. خالص ارزش کل دارایی‌های صندوق‌های طلا نیز به بیش از ۸۰ هزار میلیارد تومان رسیده که نشان‌دهنده بازده ۸۰ درصدی برای سرمایه‌گذاران است. نوسانات بازار و تأثیرات آن واقعیت این است که بازارهای کالایی ایران پس از تحریم‌ها و جراحی‌های اقتصادی متعدد، با نوسانات زیادی روبه‌رو شده‌اند. این نوسانات می‌تواند هم فرصت‌های سرمایه‌گذاری را ایجاد کند و هم چالش‌هایی برای اقشار آسیب‌پذیر جامعه به وجود آورد. نوسانات قیمتی ناشی از کمبودهای کالایی و مانور نقدینگی بر روی کالاها، بیشتر از آنکه ناشی از فرصت‌های سرمایه‌گذاری متکی بر تولید باشد، به نظر می‌رسد. نقش دولت و ابزارهای مالی دولت نیز تلاش می‌کند تا با حمایت از ابزارهای بورس کالا و اوراق بهادارسازی دارایی‌ها، سهم خود را در این زمینه ایفا کند. عرضه سکه و طلا توسط بانک مرکزی در بورس کالا یکی از این اقدامات است. با راه‌اندازی سامانه و مرکز ارز و طلا، بخشی از معاملات به این بازار سوق داده شده است. در چنین شرایطی، افراد با هر میزان سرمایه اولیه می‌توانند با دریافت کد سهامداری بورسی، بدون نیاز به دریافت کالاهای خریداری شده، از نوسانات قیمتی سود ببرند. این امر نه تنها برای سرمایه‌گذاران جذاب است بلکه دولت را قادر می‌سازد تا با استفاده از ابزارهایی که برای مهار آثار تورمی در اختیار دارد، بخشی از نوسانات را کنترل کند. نتیجه‌گیری در نهایت، اگرچه بازارهای کالایی ایران در سال‌های اخیر رشد قابل توجهی داشته‌اند، اما هنوز بازارهای غیررسمی نقش تعیین‌کننده‌ای در این حوزه ایفا می‌کنند. برای تحقق اهداف توسعه‌ای و کاهش نوسانات بازار، نیاز است که ابزارهای مالی موجود با بازارهای آزاد رقابت کنند و بتوانند فرصت‌های سرمایه‌گذاری واقعی را برای فعالان اقتصادی فراهم آورند. این امر نه تنها به نفع سرمایه‌گذاران خواهد بود بلکه می‌تواند به ثبات اقتصادی کشور کمک شایانی کند. به نقل از صدای بورس انتهای پیام/ بازگشت
