در تیرماه سال 1396، توانآپ با گشایش پروندهای پژوهشی تحت عنوان «جهاد سازندگی»، به بررسی عمیق ابعاد تمدنی این نهاد مهم و تأثیرگذار در تاریخ معاصر ایران پرداخت. این پژوهش با هدف شناسایی چیستیها و چگونگیهای یک «نهاد تمدنساز» در دورهای که انقلاب اسلامی در مسیر «دولتسازی اسلامی» قرار داشت، آغاز شد. در این راستا، تلاش شد تا به تحلیل و بررسی ابعاد مختلف جهاد سازندگی پرداخته شود؛ نهادی که با وجود انحلال تدریجیاش به دلیل ساختار بروکراتیک موجود، به نماد و پرچم مدیریتی ماندگار انقلاب اسلامی تبدیل گردید.
ماهیتشناسی و چیستی جهاد سازندگی
در بخش اول این پرونده، به بررسی ماهیت جهاد سازندگی پرداخته شد. این نهاد که نقش بیبدیلی در توسعه روستایی ایفا کرد، فراتر از یک نهاد صرفاً توسعهای بود. جهاد سازندگی به عنوان یک سکو (پلتفرم) دانشمبنا، توسط جمعی از نخبگان نهضت دانشجویی دوران انقلاب پایهگذاری شد. این نهاد با هدف پاسخگویی به مشکلات مختلف جامعه، به ویژه مسئله «امنیت شهرستانها» که به دلیل سربازگیری ضدانقلاب از میان روستاییان کمبرخوردار ایجاد شده بود، فعالیتهای عمرانی خود را آغاز کرد.
به عنوان مثال، جهاد سازندگی در زمینههای مختلفی از جمله ستاد پشتیبانی جنگ، مرکز تحقیقات مهندسی جنگ، منابع طبیعی و امور دام و حتی رسانههایی چون «روایت فتح» فعالیتهای چشمگیری داشت. این عملکردها نشاندهنده آن است که ماهیت جهاد سازندگی فراتر از توسعه روستایی بوده و شامل ابعاد گستردهتری از فعالیتهای اجتماعی و فرهنگی نیز میشود.
سیر تمدنی و گستره و عمق «ایران فرهنگی»
در بخش دوم پرونده، به بررسی بسترهای تمدنی مرتبط با جهاد سازندگی پرداخته شد. برای درک دقیق ابعاد این نهاد، نیاز به تحلیل عمیقتر لایههای تمدنی ایران اسلامی احساس میشد. در این راستا، سیر تطور تمدنی ایران از صدر اسلام تا کنون مورد بررسی قرار گرفت. ایران فرهنگی، با نفوذی که بر زبان پارسی و فرهنگهای مختلف داشته است، به عنوان یک الگوی تمدنی مطرح گردید.
تحقیقات نشان میدهد که زبان پارسی در طول تاریخ، نه تنها به عنوان یک زبان رایج بلکه به عنوان نهاد هویتی پیشآهنگ فرهنگی در مناطق وسیعی از جهان شناخته شده است. به عنوان مثال، ابنبطوطه در سفرنامهاش به تأثیر زبان پارسی بر قایقرانان دریای شرقی چین اشاره کرده و نشان میدهد که چگونه ادبیات فارسی در فرهنگهای مختلف نفوذ کرده است.
ریشههای تمدنی «هزارۀ فراز ایران اسلامی»
در بخش سوم پرونده، به بررسی ریشههای تمدنی نفوذ زبان پارسی پرداخته شد. این نفوذ بر بستر حکمت و دانایی ایرانیان مسلمان شکل گرفته است. از قرن چهارم تا دهم هجری، حکمت و دانش ایرانیان به عنوان حلّال مشکلات حاکمان سیاسی و دانشمندان در حوزههای مختلف عمل کرده است. این روند با ظهور حکومتهای شیعی شتاب بیشتری گرفت و شرایطی را فراهم آورد که پیشتازی تمدنی فارسیزبانان از شرق هند تا غرب اروپا رقم بخورد.
به طور کلی، این پژوهش به دنبال آن است که نه تنها ابعاد مختلف جهاد سازندگی را بررسی کند بلکه به تحلیل علل افول تمدنی ایران در سه تا چهار قرن اخیر نیز بپردازد. در ادامه این پرونده، به بررسی زیرساختهای نهادی و ساختاری جامعه ایران که منجر به انقلاب اسلامی شد، پرداخته خواهد شد و نهایتاً اقتضائات نهادی شرایط کنونی مورد تحلیل قرار خواهد گرفت.
این رویکرد جامع و عمیق به بررسی جهاد سازندگی و ابعاد تمدنی آن، میتواند راهگشای فهم بهتر تاریخ معاصر ایران و چالشهای پیش روی آن باشد. به نقل از تسنیم
انتهای پیام/
تست گنجی
