انتظارات تورمی و ناترازی‌های مالی: تأثیرات بر بازار ارز

به گزارش توانآپ، در هفته‌های اخیر شاهد افزایش بهای ارزهای عمده در بازار غیررسمی بوده‌ایم. این افزایش قیمت در شرایطی رخ داده که وزارت امور اقتصادی و دارایی و بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران در تلاشند تا نرخ‌ها را در بازار نیمایی و غیررسمی به یکدیگر نزدیک کنند. به همین منظور، بازار ارز تجاری از تاریخ ۲۴ آذرماه فعالیت رسمی خود را آغاز کرده است. این بازار به تدریج به محور اصلی فعالیت‌های ارزی کشور تبدیل خواهد شد و صادرکنندگان و واردکنندگان می‌توانند در فضایی تعاملی و خارج از نرخ‌گذاری‌های دستوری به معامله ارز بپردازند. هدف از این تغییرات، جایگزینی بازار ارز توافقی به جای بازار غیررسمی است.

با این حال، همزمانی آغاز فعالیت رسمی بازار ارز توافقی با تعطیلات ناشی از آلودگی هوا و ناترازی انرژی، باعث شد تا بسیاری از شرکت‌ها و دارندگان ارز نتوانند ارز خود را در این بازار جدید عرضه کنند. اما با پایان تعطیلات، نرخ‌ها در بازار توافقی در محدوده مناسبی مبادله شد که رضایت خریداران و فروشندگان را به دنبال داشت.

در روزهای اخیر، دولتمردان اقتصادی اعلام کرده‌اند که با استقرار کامل بازار توافقی و ورود ارز پتروشیمی‌ها، پالایشی‌ها و معدنی‌ها به این بازار در ماه آینده، انتظار می‌رود که عرضه در این بازار جدید افزایش یابد و به تبع آن، بازار ارزهای داخلی به سمت کاهش حرکت کند. بررسی تحولات نرخ‌های ارز در بازار غیررسمی نشان می‌دهد که این بخش تحت تأثیر انتظارات تورمی و عوامل روانی قرار دارد. در سال‌های گذشته نیز این دو عامل تأثیرگذار بوده‌اند.

بخش عمده‌ای از افزایش نرخ ارز در دهه‌های اخیر ریشه در ناترازی‌های اقتصاد کلان کشور دارد. عواملی چون بالا بودن سطح تورم، انتظارات تورمی، رشد بالای نقدینگی و کسری بودجه از جمله این ناترازی‌ها هستند. در چنین شرایطی نمی‌توان انتظار داشت که نرخ ارز در سطح ثابتی حفظ شود؛ بنابراین اصلاحات اقتصادی با رویکرد رفع ناترازی‌ها در دستور کار تیم اقتصادی دولت قرار گرفته است. ناترازی نظام بانکی، ناترازی در بودجه، ناترازی در بخش انرژی و ناترازی در شرکت‌های دولتی و صندوق‌های بازنشستگی از جمله این ناترازی‌ها هستند که هر کدام به اندازه خود بر شاخص‌های کلان اقتصادی تأثیر می‌گذارند و به تبع آن، بازار ارز نیز تحت تأثیر قرار می‌گیرد.

علاوه بر این، اخبار سیاسی و فضاسازی منفی رسانه‌ای نیز تأثیر زیادی بر بازار غیررسمی ارز دارند. به‌گونه‌ای که هرگاه موج اخبار منفی رسانه‌ای علیه ایران شدت یافته، نوسانات در بازار ارز نیز بیشتر شده است. این نوع نوسانات به‌ویژه پس از خروج آمریکا از برجام و پیامدهای ارزی آن مشهود بوده است. در پاییز امسال نیز عوامل روانی بر بازار ارز سایه افکنده‌اند؛ تهدیدهای رژیم صهیونیستی، انتخابات آمریکا، شایعه کاهش فروش و صادرات نفت ایران و تحولات منطقه از جمله رویدادهای سیاسی مؤثر در بازار ارز بوده‌اند.

خروج سرمایه و افزایش تقاضای داخلی نیز از دیگر عوامل نوسانات ارزی در بازه زمانی کوتاه‌مدت هستند. خروج سرمایه به شکل افزایش تقاضای نگهداری دارایی‌های خارجی نسبت به دارایی‌های داخلی، هر نوع شوک داخلی و خارجی را تشدید می‌کند و موجب نوسان‌های ارزی و عدم پیش‌بینی‌پذیری روند نرخ ارز می‌شود. همچنین، در اواخر پاییز، بازار ارز با انباشت تقاضای ارز برای تسویه حساب‌های شرکت‌ها با شرکای تجاری خود در پایان سال میلادی مواجه است. پس از آن، در فصل زمستان نیز تقاضا برای ارز خدماتی، به‌ویژه برای مسافرت‌های هموطنان و ثبت‌نام دانشجویان، شدت می‌گیرد.

در نهایت، قرار است بازار ارز تجاری به عنوان معیار اصلی داد و ستد ارزی و نرخ‌دهی به بازارها جایگاه خود را در نظام ارزی کشور تثبیت کند. حرکت تدریجی که در این زمینه آغاز شده، سبب کاهش عرضه ارز در نیما و هدایت آن به سمت ارز تجاری شده است. انتظار می‌رود که با تعمیق تدریجی بازار و کاهش حجم عرضه در نیما، تقاضاها نیز تعدیل شود. همچنین، حذف سقف ارز نیمایی می‌تواند موجب کاهش معنادار تقاضای ارز نسبت به عرضه آن شود و اثر کاهشی بر تمامی نرخ‌ها از جمله نرخ غیررسمی ارز خواهد داشت.

در این راستا، می‌توان برای بهبود نقشه ارز تجاری از روش‌های کاهش استفاده از مسیرهای غیررسمی تسویه‌های ارزی بهره برد. این کار می‌تواند با جایگزینی توافقات دو و چندجانبه از طریق دیپلماسی اقتصادی با کشورهای دارای حجم تجاری بالا انجام شود. همچنین، برای رفع موانع تأمین کالاهای اساسی می‌توان از مسیرهای جدید و روش‌های تهاتری استفاده کرد تا امکان تأمین ارز کالای اساسی از بازار ارز تجاری فراهم شود.

به طور کلی، با توجه به تحولات اخیر و برنامه‌ریزی‌های انجام شده، امید است که بازار ارز کشور به سمت ثبات حرکت کند و نوسانات کمتری را تجربه کند. به نقل از صدای بورس

انتهای پیام/