چین در مقابل فشارهای تجاری آمریکا، با همکاری کشورهای جنوب جهانی صف‌آرایی می‌کند
- مرکز پژوهش‌های اتاق ایران در جدیدترین گزارش خود از مجموعه گزارش‌های «پایش تحولات تجارت جهانی» به بررسی تحولات کلیدی ژئواکونومیک در سطح جهانی و منطقه‌ای پرداخته است. این تحولات تحت تأثیر تشدید تنش‌های تجاری میان ایالات متحده و چین و همچنین ظهور بازیگران جدیدی مانند عربستان در حوزه زیرساخت‌های فناوری قرار دارد.
در بخش جهانی این گزارش محور اصلی به تصمیم ایالات متحده برای تعلیق پرداخت سهم مالی خود به بودجه سازمان تجارت جهانی (WTO) در سال‌های ۲۰۲۴ و ۲۰۲۵ اختصاص یافته است. این اقدام که بخشی از استراتژی دولت ترامپ برای بازنگری در حضور آمریکا در نهادهای بین‌المللی به شمار می‌رود زنگ خطری برای آینده چندجانبه‌گرایی در نظم تجاری بین‌الملل محسوب می‌شود. آمریکا به‌عنوان بزرگ‌ترین حامی مالی WTO این توقف را مشروط به بازنگری کلی در سیاست‌های کمک‌های بین‌المللی خود اعلام کرده است؛ در حالی که WTO با پرونده‌های چالش‌برانگیزی مانند یارانه‌های شیلات و استانداردهای فنی در تجارت مواجه است.
در واکنش به این اوضاع پرتنش چین با اتخاذ رویکرد «نگاه به جنوب جهانی» استراتژی جدیدی در مناسبات تجاری و ژئوپلیتیکی خود پیاده‌سازی کرده است. مقامات چینی توسعه همکاری‌های جنوب-جنوب و گسترش روابط با کشورهای کم‌درآمد و با درآمد متوسط را به‌عنوان راهی پایدار برای رشد اقتصادی و ادامه نفوذ خود در جهان در حال توسعه می‌دانند. چین به‌دنبال تقویت رهبری خود در میان کشورهای در حال توسعه و تثبیت جایگاهش به‌عنوان یکی از مدافعان اصلی تجارت آزاد است.
از سال ۲۰۱۸ و آغاز جنگ تجاری میان ایالات متحده و چین این کشمکش اقتصادی به یکی از پیچیده‌ترین و تأثیرگذارترین پدیده‌های اقتصادی تبدیل شده است؛ پدیده‌ای که پیش‌بینی می‌شود تنها در ایالات متحده موجب کاهش بین ۰.۱ تا ۰.۳ درصدی در تولید ناخالص داخلی شود. در این بین ایالات متحده با وضع تعرفه‌های جهانی متحدان سنتی خود را نیز تحت فشار قرار داده است در حالی که چین سعی دارد با جلب حمایت کشورهایی چون اتحادیه اروپا و آسه‌آن خود را به‌عنوان حامی واقعی تجارت چندجانبه معرفی کند.
در لایه منطقه‌ای این گزارش تمرکز بر عربستان سعودی و سیاست‌های فناورانه و زیرساختی آن است. طبق اطلاعات منتشر شده از سوی وزارت ارتباطات این کشور عربستان موفق به تصاحب ۸۶ درصد ظرفیت مراکز داده خاورمیانه شده است؛ ظرفیتی که پیش‌بینی می‌شود تا پایان ۲۰۲۵ به ۳۰۰ مگاوات برسد. این اقدام بخشی از چشم‌انداز ۲۰۳۰ عربستان به‌منظور تنوع بخشی به اقتصاد و کاهش وابستگی به نفت است.
در همین راستا شرکت «تسلا» اعلام کرده است که از آوریل ۲۰۲۵ فعالیت رسمی خود را در عربستان آغاز خواهد کرد و این کشور را به قطب اصلی خودروهای الکتریکی در منطقه خلیج فارس تبدیل می‌کند. عربستان با تکیه بر صندوق سرمایه‌گذاری عمومی خود که بزرگ‌ترین سهام‌دار شرکت نوپای «لوسید موتورز» محسوب می‌شود در تلاش است با برندهای پیشرو در بازار جهانی خودروهای برقی به رقابت بپردازد.
از دیگر محورهای قابل توجه این گزارش تحلیل داده‌محور بانک جهانی درباره پیوندهای فقر و تغییرات اقلیمی در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا است. این مطالعه که در مارس ۲۰۲۵ منتشر شده با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای و داده‌های جغرافیایی با وضوح بالا مناطقی را شناسایی کرده که بیشترین آسیب‌پذیری را در برابر فقر و خطرات اقلیمی دارند؛ نتایجی که می‌تواند بر سیاست‌گذاری اقتصادی و اجتماعی کشورهای منطقه تأثیرگذار باشد.
در بخش دیگری از این گزارش به کاهش ۸۴ درصدی ترانزیت کالاهای افغانستان از مسیر پاکستان اشاره شده است. اتاق تجارت و سرمایه‌گذاری افغانستان این افت شدید را ناشی از محدودیت‌های وضع‌شده توسط دولت پاکستان می‌داند که آسیب جدی به مسیرهای حمل‌ونقل منطقه‌ای وارد کرده است.
در نهایت توافق‌نامه «موانع فنی بر سر راه تجارت» (TBT) به‌عنوان یکی از ارکان اصلی WTO مورد توجه قرار گرفته است. کمیته TBT در سال ۲۰۲۴ دستاوردهایی در تسهیل تجارت جهانی از طریق استانداردهای فنی و ارزیابی انطباق به ثبت رسانده است که بخشی از تلاش‌ها برای کاهش موانع غیرضروری در مسیر مبادلات بین‌المللی به حساب می‌آید.
مرکز پژوهش‌های اتاق ایران با تهیه این گزارش رویکردی تحلیلی به مهم‌ترین تحولات ژئواکونومیک جهان و منطقه داشته و تلاش کرده است اثرات مستقیم و غیرمستقیم این تحولات را بر موقعیت و دیپلماسی اقتصادی ایران برجسته کند. به نقل از اقتصاد آنلاین
انتهای پیام/