چت‌جی‌پی‌تی: آیا فرصتی نوین برای دانشگاه‌ها یا چالشی جدی؟!
هوش مصنوعی دیگر تنها یک اصطلاح علمی نیست؛ بلکه به‌طور مستقیم با زندگی روزمره آموزش کار و حتی تفریح ما در ارتباط است. یکی از پیشرفته‌ترین جلوه‌های این فناوری ابزارهایی مانند «چت‌جی‌پی‌تی» هستند؛ نرم‌افزارهایی که قابلیت تولید متن پاسخگویی به سؤالات اصلاح خطاهای متنی یا برنامه‌نویسی و حتی نوشتن مقاله را دارند. به همین دلیل بسیاری از افراد این ابزار را به‌عنوان دستیار هوشمند خود می‌شناسند.
استفاده از چت‌جی‌پی‌تی در حوزه آموزش روند سریعی به خود گرفته و حالا دانشجویان اساتید و مراکز آموزشی به‌طور جدی به آن پرداخته‌اند. اما سوال اصلی این است: آیا این ابزار با وجود توانایی‌هایش برای محیط دانشگاهی سودمند است یا ایجاد چالش می‌کند؟ با توجه به رشد سریع هوش مصنوعی بررسی ابعاد مختلف آن از منظر آموزشی ضروری به نظر می‌رسد.
چت‌بات‌هایی مانند چت‌جی‌پی‌تی با تقلید از گفت‌وگوهای انسانی پاسخ‌هایی مشابه به انسان به سؤالات کاربران ارائه می‌دهند و قابلیت‌هایی نظیر تولید شعر مقاله یا تحلیل متون را دارند. این امر موجب شده تا بسیاری از دانشگاه‌ها و دانشجویان از این ابزار به‌عنوان یک کمک آموزشی استفاده کنند. اما در کنار این کاربردها نگرانی‌هایی نیز وجود دارد؛ از صحت اطلاعات ارائه‌شده گرفته تا احتمال تقلب و سرقت علمی. به همین دلیل شناخت فرصت‌ها و تهدیدهای احتمالی این فناوری برای آینده آموزش بسیار ضروری است.
در این راستا حامد میبودی و دو نفر از همکاران او در دانشگاه فرهنگیان مشهد پژوهشی را با هدف بررسی دقیق چالش‌های استفاده از چت‌جی‌پی‌تی در آموزش عالی انجام داده‌اند. این پژوهش با تمرکز بر جنبه‌های مختلف کاربرد این ابزار در دانشگاه‌ها و بررسی موانع و مشکلات احتمالی آن طراحی شده است. محققان تلاش کرده‌اند تا تصویری واقعی از شرایط موجود ارائه دهند تا تصمیم‌گیری برای به‌کارگیری این فناوری در آموزش با شناخت بهتری انجام شود.
روش این پژوهش به این شکل بوده که ابتدا با مطالعه منابع علمی و تجربیات گذشته فهرستی از چالش‌های موجود در استفاده از چت‌جی‌پی‌تی تهیه شده است. سپس از روشی به نام «مدل‌سازی ساختاری تفسیری» استفاده شده تا مشخص شود این چالش‌ها چگونه به یکدیگر وابسته‌اند و کدام‌ها اساسی‌تر یا تأثیرگذارتر هستند. این مدل‌سازی کمک کرده تا ارتباط میان مشکلات بهتر درک شود و ترتیب اهمیت آن‌ها نیز مشخص گردد.
نتایج این تحقیق نشان می‌دهند که مهم‌ترین مانع برای استفاده مؤثر از چت‌جی‌پی‌تی در دانشگاه‌های ایران کمبود زیرساخت است. تفاوت در دسترسی به تجهیزات رایانه‌ای و اینترنت پرسرعت و نبود نرم‌افزارهای مناسب یا به‌روز مهم‌ترین مشکل فعلی است. همچنین فقدان آموزش کافی درباره نحوه استفاده از این ابزارها در میان اساتید و دانشجویان نیز یک مانع جدی به شمار می‌آید.
در مرحله دوم چالش‌هایی مانند ارائه اطلاعات نادرست سطح پایین اعتماد به پاسخ‌های چت‌جی‌پی‌تی و احتمال بالای وقوع سرقت ادبی به‌ویژه در کارهای پژوهشی و نوشتاری مشاهده می‌شود. این مسائل باعث می‌شوند اساتید نتوانند به‌راحتی از این ابزار در آموزش استفاده کنند و دانشجویان نیز بدون راهنمایی دقیق در به‌کارگیری آن دچار اشتباه شوند.
در سطح سوم پژوهش به مشکلاتی مانند عدم کاربرد چت‌جی‌پی‌تی در برخی رشته‌ها نظیر علوم انسانی یا هنر و همچنین فقدان تعامل انسانی اشاره کرده است. ارتباط انسانی یکی از پایه‌های آموزش است و چت‌جی‌پی‌تی هنوز نمی‌تواند جای رابطه احساسی استاد و دانشجو را بگیرد. این موضوع به‌ویژه در کلاس‌های مباحثه‌محور یا نیازمند درک احساسات نمود بیشتری دارد.
یافته‌های این پژوهش به نکته مهمی اشاره می‌کنند: برای ورود موفق هوش مصنوعی به دانشگاه‌ها باید ابتدا زیرساخت‌ها آماده‌سازی شوند؛ به این معنا که هم باید تجهیزات فنی بهبود یابند و هم آموزش و سیاست‌گذاری دقیق صورت گیرد. ایران در برخی جنبه‌ها مانند دانش فنی فاصله زیادی با کشورهای پیشرفته ندارد اما در زمینه تجهیزات سخت‌افزاری نظیر سیستم‌های رایانه‌ای سرعت اینترنت و امکانات دیجیتال باید به‌طور جدی اقدام کرد.
این پژوهش همچنین هشدار می‌دهد که چت‌جی‌پی‌تی نمی‌تواند جایگزین فکر و پژوهش انسانی باشد. باید از آن به‌عنوان یک ابزار کمکی یاد کرد نه یک ابزار کامل. همچنین اگر اساتید و دانشجویان نتوانند خود را با این فناوری همگام کنند احتمال دارد از تحولات آموزشی جدید عقب بمانند. بنابراین آموزش و فرهنگ‌سازی در کنار توسعه زیرساخت‌ها شرط ورود موفق هوش مصنوعی به محیط‌های آموزشی است.
لازم به ذکر است که مقاله علمی برگرفته از این تحقیق در فصلنامه «پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات» که تحت نظر پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران (ایرانداک) فعالیت می‌کند منتشر شده است. این نشریه به‌طور تخصصی به بررسی مسائل مربوط به فناوری آموزش و مدیریت اطلاعات می‌پردازد. انتهای پیام به نقل از tgju
انتهای پیام/