آیا مذاکره، هنر یا چالش است؟
حمید مشتاقیان کارشناس روابط بین‌الملل سال‌هاست که در ایران موضوع مذاکره مورد بحث قرار دارد. برخی افراد به این موضوع مخالف و برخی دیگر موافق هستند. اگرچه تمرکز اصلی بر مذاکرات بین ایران و آمریکا است اما این موضوع به قدری فلسفی شده که اکنون خود مفهوم «مذاکره» (صرف نظر از کشور مورد مذاکره) زیر سوال رفته است. وجود این بحث‌ها در بین عموم مردم چندان عجیب نیست زیرا تفکرات عمومی تحت تأثیر رسانه‌ها و به‌ویژه فضای مجازی شکل می‌گیرد. خطر زمانی جدی می‌شود که این مباحث در میان دیپلمات‌های داخلی نیز مطرح باشد و آنها نتوانند ضرورت مذاکره را تشخیص دهند.
در اینجا باید به فلسفه مذاکره به‌عنوان یک ابزار دیپلماتیک پرداخته شود. همه آگاه هستیم که مذاکره هدف نیست بلکه ابزاری در دست کارشناسان است. مذاکره به مانند ابزاری است که مکانیک برای تعمیر خودروها استفاده می‌کند. هیچ خودرویی بدون ابزار تعمیر نمی‌شود و اگر خودرویی تعمیر نشود گناه از ابزار نیست بلکه از کسی است که نتوانسته به درستی از آن استفاده کند. ایرادی هم به مکانیک نیست که ابزارآلاتش را در مغازه‌اش داشته باشد.
در دنیای امروزی مذاکره ابزاری برای انتقال نقطه‌نظرات کشورهاست و دولت‌ها از این ابزار برای ارسال پیام‌های خود به دیگر کشورها بهره می‌برند. این به معنای تفاهم نیست؛ بلکه اگر دولتی به دیگری پیام دهد صرفاً قصد دارد بگوید که نظر من این است و آماده‌ام تا نظرات شما را نیز بشنوم. ممکن است این مذاکرات به نتیجه نرسد و دو کشور به درخواست‌های یکدیگر توجهی نکنند اما دست‌کم به سخنان یکدیگر گوش می‌دهند.
مذاکره کانالی برای ارتباط با دنیای خارج است و از کج‌فهمی دیگران نسبت به خواسته‌های ما جلوگیری می‌کند. در صورتی که ما نتوانیم خواسته‌ها و نیت‌های خود را به دیگران منتقل کنیم ممکن است به درگیری و حتی جنگ منجر شود. تاریخ مثال‌های متعددی از درک نادرست حرکات و رفتار طرف مقابل و پیامدهای آن در جنگ را به یاد دارد.
اینکه برخی می‌گویند با مذاکره مخالفند بلکه با مذاکره با آمریکا به نتیجه نمی‌رسند نشان می‌دهد که هنوز مفهوم مذاکره به درستی درک نشده است. مذاکره یک ابزار است برای بیان نظرات ما و هیچ امتیازی به کسی نمی‌دهد. برخی کشورها حتی در شرایط جنگ نیز از میز مذاکره دور نمی‌شوند و از آن برای ابراز خشم خود استفاده می‌کنند. عدم مذاکره در روابط شخصی مشابه قهر کردن است که به این معناست که شما طرف را شایسته صحبت نمی‌دانید.
مذاکره با آمریکا نه تابویی است که خوب یا بد باشد بلکه ابزاری برای بیان خواسته‌های ملت ایران در قبال دشمنانش و پیگیری منافع ملی است. اینکه بعد از 47 سال هنوز درباره این موضوع بحث می‌کنیم که «ما بره‌ایم و دشمن گرگ!» نشان‌دهنده عقب‌ماندگی ما نسبت به زمان اولیه انقلاب است. باید بپذیریم که بالغ هستیم و نیازمند مواجهه با واقعیت‌های جهانی و نظام بین‌الملل و نمی‌توانیم از پاسخگویی به بهانه عدم مذاکره فرار کنیم. به نقل از tgju
انتهای پیام/