اخبار
توافق ایران و چین در پرتو چالش‌های بانکی؛ راهکارهای وزارت اقتصاد چیست؟
توافق جامع همکاری ۲۵ ساله میان ایران و چین در سال ۱۳۹۹ به‌منظور توسعه همکاری‌های اقتصادی سرمایه‌گذاری مالی و زیرساختی میان دو کشور به امضا رسید. یکی از ارکان این توافق محور «تسهیل زیرساخت‌های مالی و بانکی» است که بر سه اقدام کلیدی تمرکز دارد: طراحی سازوکارهای تبادل مالی بدون وابستگی به دلار و یورو حمایت از تأسیس بانک مشترک و شعب بانکی متقابل و ایجاد ضمانت‌های مالی برای سرمایه‌گذاران. اما بررسی‌ها نشان می‌دهد که این محور با چالش‌های جدی مواجه است؛ زیرا سازوکارهای بانکی مستقل از شبکه مالی غربی هنوز به مرحله اجرا نرسیده و تجارت دو کشور همچنان از طریق مسیرهای واسطه‌ای انجام می‌شود.
در این راستا برنامه وزارت امور اقتصادی و دارایی شامل طراحی و اجرای الگوهای پرداخت مبتنی بر ارز ملی (ریال و یوان) با هدف کاهش وابستگی به ارزهای جهانی ایجاد بانک‌های مشترک و تأسیس شعب بانکی متقابل برای حمایت مالی از پروژه‌های مشترک و صدور ضمانت‌های مالی برای افزایش اطمینان سرمایه‌گذاران دو طرف می‌باشد. این اقدامات در صورت اجرایی شدن می‌توانند هزینه‌های مبادلات را کاهش دهند سرعت تسویه‌حساب‌ها را افزایش دهند و ریسک ناشی از تحریم‌های ارزی را به حداقل برسانند.
چالش‌های اصلی در شکل‌گیری یک بانک مشترک ایران و چین به چند عامل برمی‌گردد: ۱) ریسک تحریم‌های ثانویه آمریکا؛ چین به دلیل حضور گسترده اقتصادی در بازارهای غربی نسبت به ایجاد نهادی که به‌صورت رسمی با ایران کار کند احتیاط می‌کند. ۲) اختلاف در استانداردهای نظارتی و فنی؛ چین بر اساس مقررات بین‌المللی عمل می‌کند در حالی که نظام بانکی ایران به دلیل شرایط تحریمی با این استانداردها سازگاری ندارد. ۳) نبود توافق فنی برای سامانه پرداخت مشترک؛ ایران و چین هنوز سازوکاری برای استفاده از سیستم‌های پرداخت مشترک ایجاد نکرده‌اند. ۴) حساسیت‌های سیاسی چین؛ این کشور می‌کوشد تنش‌های بانکی با آمریکا را به حداقل برساند و ایجاد بانک مشترک با ایران ممکن است پیام سیاسی منفی به واشنگتن ارسال کند.
فارغ از این مسایل با وجود روابط تجاری گسترده بخش عمده‌ای از تراکنش‌های ایران و چین از طریق ارزهای واسطه‌ای انجام می‌شود. کارشناسان بر این باورند که چین هنوز تمایل ندارد استفاده گسترده از یوان را به کشورهای با ریسک بالای تحریمی گسترش دهد.
تجربه و مقایسه با روابط ایران و روسیه نیز نشان می‌دهد که همسویی در مقابله با تحریم‌ها و وجود زیرساخت‌های پرداخت مستقل می‌تواند به تسهیل این گونه همکاری‌ها کمک کند. طبق نظر حمیدرضا موسوی برای موفقیت در ایجاد بانک مشترک ایران و چین نیاز به اراده سیاسی قوی و یک نظام پرداخت مستقل وجود دارد. همکاری با روسیه به دلیل فشار تحریمی دو طرف به خوبی پیش رفت و این مسأله می‌تواند در مورد ایران و چین نیز صدق کند.
در نهایت محور «تسهیل زیرساخت‌های مالی و بانکی» نه‌تنها به‌عنوان یک ستون فقرات برای اجرای توافق ۲۵ ساله عمل می‌کند بلکه می‌تواند به مبادلات اقتصادی دو کشور از مسیرهای پرهزینه و پرریسک فعلی کمک کند. اما بی‌توجهی به موانع تحریمی و اختلاف استانداردها این محور را در مرحله طراحی نگه می‌دارد. تجربه ایران و روسیه نشان می‌دهد که کلید موفقیت در این حوزه ترکیب اراده سیاسی مشترک و زیرساخت فنی مستقل است. به نقل از مهر
انتهای پیام/