علل و عوامل تصمیم‌گیری‌های پرهزینه

سیاست خارجی واقعیت‌های عینی را در بر می‌گیرد و نه خیال‌پردازی‌ها. اما گاهی ارزیابی نادرست از قدرت موقعیت و توان دیگر کشورها باعث ایجاد توهم در مقامات یک کشور می‌شود. به عنوان مثال صدام حسین در زمان حمله به ایران و کویت دچار چنین توهمی بود. اما چه عواملی موجب به وجود آمدن این توهمات می‌شود؟

1- توهم قدرت: کشورها پس از دست‌یابی به سطحی از توانمندی احساس می‌کنند که باید در جایگاه بالاتری در منطقه یا جهان قرار گیرند و مورد شناسایی بیشتری از سوی دیگران قرار گیرند. این احساس باعث شد آلمان که بین سال‌های ۱۸۴۸ تا ۱۸۷۱ به وحدت رسیده بود به فکر افزایش قدرت و نفوذ خود بیفتد و این امر به جنگ جهانی اول انجامید. دولت بعث عراق نیز بعد از جنگ با ایران با ارتش آماده به جنگ به دنبال گسترش سرزمینی و اشغال کویت رفت.

2- توهم تهدید: کشورها سیاست خارجی خود را بر اساس تهدیدات خارجی تنظیم می‌کنند. این تهدیدها گاهی منطقی و گاهی حاصل تصورات ذهنی و سوءظن‌ها هستند. پس از جنگ جهانی دوم دو بلوک شرق و غرب به دلیل ترس از یکدیگر وارد مسابقه تسلیحاتی شدند که به افزایش تسلیحات متعارف و غیرمتعارف انجامید.

3- توهم مشروعیت: برخی کشورها به دلیل داشتن قدرت و یا هژمونی پذیرفته‌شده تصور می‌کنند می‌توانند به راحتی هر اقدامی را انجام دهند و حمایت دیگران را نیز داشته باشند. حمله آمریکا به عراق در سال 2003 نمونه بارز این توهم بود.

4- توهم کنترل: برخی رهبران تصور می‌کنند می‌توانند سایر کشورها را تحت کنترل خود درآورند. به عنوان مثال ترامپ پیش از ریاست‌جمهوری فکر می‌کرد به راحتی می‌تواند رهبران روسیه و اوکراین را متقاعد کند و جنگ را پایان دهد اما در عمل با چالش‌های جدی مواجه شد.

5- توهم تاریخی یا ایدئولوژیک: برخی کشورها بر اساس تاریخ و ایدئولوژی خاصی که دارند اقداماتی انجام می‌دهند. به عنوان مثال صهیونیست‌ها خود را مجاز به تأسیس کشوری از نیل تا فرات می‌دانند و بر اساس همین توهم اقداماتی انجام می‌دهند.

پیامدهای این توهمات می‌تواند بسیار هزینه‌بر و غیرمنطقی باشد. بسیاری از جنگ‌های بزرگ در تاریخ به دلیل این نوع توهمات اتفاق افتاده‌اند. اشغال افغانستان توسط شوروی جنگ ویتنام و حمله آمریکا به عراق نمونه‌هایی از این دست هستند. همچنین یکی دیگر از پیامدهای این توهمات انزوای بین‌المللی است که منجر به تحریم‌های سنگین و از دست دادن منافع می‌شود.

در نهایت باید اذعان کرد که اندیشه و تصمیمات رهبران یک کشور می‌تواند عامل خوشبختی یا بدبختی مردم آن سرزمین باشد. پیروی از توهمات تنها به شکست و نابودی کشورها منجر خواهد شد. به نقل از tgju

انتهای پیام/