اخبار
ثبات اقتصادی؛ کلید توسعه صادرات در شرایط نوسانات ارزی
در سال‌های اخیر در بحث‌های کارشناسی و رسانه‌ای بارها این نکته مطرح شده که افزایش نرخ ارز در کشور نتوانسته است به افزایش صادرات و توسعه پایدار آن منجر شود. بررسی‌های دقیق‌تر نشان می‌دهد که ماهیت نوسانات ارزی در اقتصاد ایران با آنچه در نظریه‌های اقتصادی و تجربیات کشورهای توسعه‌یافته و در حال رشد مشاهده می‌شود تفاوت بارزی دارد.
در بسیاری از کشورها دولت‌ها با مدیریت مؤثر نرخ ارز به عنوان یک ابزار استراتژیک برای حمایت از صادرات و افزایش رقابت‌پذیری کالاها در بازارهای جهانی استفاده می‌کنند. برای مثال برخی دولت‌ها سالانه حدود سه تا چهار درصد از ارزش پول ملی خود را به صورت کنترل‌شده کاهش می‌دهند تا توان رقابتی تولیدکنندگان خود را حفظ کنند. در این شرایط ثبات اقتصادی شفافیت بازار وجود زیرساخت‌های تولیدی و دسترسی آسان به بازارهای خارجی از پیش‌شرط‌های اصلی موفقیت این سیاست‌ها محسوب می‌شوند. در واقع کاهش مدیریت‌شده ارزش پول ملی در این کشورها در چهارچوب یک برنامه جامع توسعه صادرات صورت می‌گیرد و هدف آن افزایش درآمدهای ارزی ایجاد شغل و تقویت بخش تولید است.
اما در ایران وضعیت کاملاً متفاوت است. افت ارزش پول ملی ناشی از یک تصمیم آگاهانه و برنامه‌ریزی شده نیست بلکه نتیجه نارسایی‌های ساختاری بی‌ثباتی‌های اقتصادی و فشارهای خارجی است. عواملی همچون تحریم‌های بین‌المللی محدودیت‌های نقل‌وانتقال مالی کاهش درآمدهای نفتی و وابستگی بالای بودجه به منابع ارزی از جمله دلایل افت شدید ارزش پول ملی هستند.
در این راستا کاهش ارزش پول ملی در ایران نه‌تنها درمانی برای مشکلات اقتصادی نیست بلکه نشان‌دهنده بیماری‌های مزمن اقتصادی است. نوسانات شدید نرخ ارز که گاهی اوقات در یک سال بیش از ۵۰ درصد کاهش ارزش پول ملی را رقم می‌زند نه تنها انگیزه‌ای برای گسترش صادرات ایجاد نمی‌کند بلکه موجب بی‌ثباتی در تصمیم‌گیری تولیدکنندگان افزایش هزینه واردات و کاهش قدرت خرید مردم می‌شود.
حتی اگر افزایش نرخ ارز به‌طور ظاهری موجب جذابیت صادرات شود هزینه‌های تولید حمل‌و‌نقل محدودیت‌های بانکی و دشواری در بازگشت ارز حاصل از صادرات عملاً مزیت قیمتی صادرات را بی‌اثر می‌کند. بنابراین افزایش نرخ ارز در ایران نه‌تنها به رشد صادرات کمک نمی‌کند بلکه در برخی موارد منجر به کاهش آن نیز می‌گردد.
اما محمدعلی دهقان دهنوی رئیس سازمان توسعه تجارت ایران در این زمینه به اهمیت هم‌راستایی منافع تولیدکننده و منافع عمومی اشاره کرده و بیان کرده است که نهادهای مرتبط باید به طور مشترک سیاست‌های کلان را طراحی و اجرا کنند. وی تأکید دارد که صادرکننده باید بتواند ارز حاصل از صادرات خود را به روشی بازگرداند که برای او سودآور باشد.
او همچنین خاطرنشان کرد که اگر نرخ ارز ثابت بماند یا ارزش پول ملی کاهش پیدا نکند مشکلاتی نخواهد بود و سیاست‌گذاران نیز از ثبات استقبال خواهند کرد. اما زمانی که نرخ ارز با نوسانات شدید مواجه شود انتظار نمی‌رود که صادرکننده متضرر شده و از جیب خود زیان را جبران کند.
کارشناسان اقتصادی معتقدند که ثبات در سیاست‌های ارزی و مالی پیش‌شرط اصلی توسعه پایدار صادرات است. تجربه کشورهای موفق در تجارت خارجی نشان می‌دهد که صادرکنندگان تنها در محیطی با پیش‌بینی‌پذیری اقتصادی و شفافیت مقررات می‌توانند برای آینده برنامه‌ریزی کنند و بازارهای جدیدی را به‌دست آورند.
در مجموع مسیر سیاست‌گذاری ارزی در ایران باید به‌گونه‌ای طراحی شود که به‌جای اتکا به کاهش ناگهانی ارزش پول ملی بر تقویت پایه‌های واقعی اقتصاد استوار باشد؛ پایه‌هایی همچون رشد تولید بهبود فضای کسب‌وکار و تسهیل تجارت خارجی. در چنین شرایطی صادرات می‌تواند به‌عنوان محرک رشد اقتصادی عمل کرده و درآمدهای پایدار ارزی برای کشور فراهم کند. به نقل از مهر
انتهای پیام/