شگفتی‌های رشد صادرات صنعتی
کشورهای در حال توسعه مانند ایران که از منابع طبیعی غنی و اقتصادی متنوع برخوردار هستند پتانسیل بالایی برای رشد اقتصادی از طریق پیاده‌سازی سیاست‌های صنعتی صادرات‌محور دارند. با وجود اینکه بوروکراسی دولتی و محدودیت‌های سیاسی مختلف قابلیت اجرای این سیاست‌ها را دچار چالش کرده است در صورت وجود اراده قوی دولت می‌تواند با تمرکز بر صنایعی که مزیت نسبی دارند شانس موفقیت اقتصادی کشور را افزایش دهد. ایران در حال حاضر در زمینه محصولات کشاورزی ارگانیک و مصالح ساختمانی از مزیت‌های نسبی برخوردار است. همچنین صنایع پتروشیمی و فولاد نیز با وجود ظرفیت‌های بالا برای افزایش سهم کشور در بازارهای جهانی با رقبای جدی مانند چین و هند مواجه هستند.
در کشورهایی مثل ایران که بازار داخلی وسیعی ندارند اما از نظر جغرافیایی و منابع طبیعی غنی هستند پتانسیل زیادی برای حضور در بازارهای بین‌المللی وجود دارد. ایران می‌تواند در حوزه‌های مختلف کشاورزی و صنایع نقش مهمی در بازارهای جهانی ایفا کند. با وجود موانع متعددی مانند نوسانات ارزی تورم همیشگی و کمبود منابع انرژی تدوین استراتژی مناسب برای برخی صنایع با مزیت نسبی می‌تواند به تدریج وضعیت صادرات محصولات صنعتی ایران را بهبود بخشد.
تأثیر محدودیت‌های اقتصادی سیاسی بر صنایع هرچند نمی‌توان نقش دخالت‌های سیاسی و بوروکراسی پیچیده دولت را در تشدید مشکلات صنایع نادیده گرفت اما رفع این موارد نیازمند درک اهمیت رشد اقتصادی برای کشور است. بی‌توجهی به این مسئله در سال‌های گذشته به انباشت مشکلات اقتصادی و در نهایت کاهش اندازه اقتصاد کشور منجر شده و اکنون فرسودگی صنایع و نیاز به سرمایه‌گذاری بیشتر ضرورت اصلاح سیاست‌های اقتصادی و صنعتی را بیش از هر زمان دیگری نمایان می‌سازد. ایران به شدت از فقدان سیاست‌های صنعتی رنج می‌برد. عدم توافق بر سر سیاست‌های صنعتی فعالیت‌های موازی دستگاه‌های دولتی نبود نهاد اجرایی مشخص برای سیاست صنعتی و عدم ترسیم افق چشم‌انداز برای این سیاست‌ها از جمله چالش‌های اصلی در این زمینه است که کشور را از رشد اقتصادی در این حوزه محروم کرده است. رشد اقتصادی می‌تواند شرایط بهتری را برای همه ایرانیان فراهم کند و هر چه این رشد بیشتر و ناشی از صنایع باشد منافع بیشتری برای عموم مردم به همراه خواهد داشت. در مقابل رشد اقتصادی از طریق درآمدهای نفتی مزایای کمتری برای مردم دارد.
کدام صنایع داخلی دارای مزیت صادراتی هستند؟ یکی از مباحث کلیدی در توسعه صادرات مزیت نسبی کشورهای مختلف است. مزیت نسبی به معنای توانایی یک اقتصاد در تولید کالا یا خدمات خاص با هزینه کمتر نسبت به شرکای تجاری خود است. ایران در برخی حوزه‌ها مانند پتروشیمی و فولاد با رقابت فشرده‌ای از سوی کشورهای حوزه خلیج فارس و همچنین چین و هند مواجه است. استراتژی مناسب برای ایران می‌تواند تمرکز بر محصولاتی با رقابت کمتر و ایجاد تمایز در کیفیت یا قیمت باشد. به عنوان مثال ایران می‌تواند در بازار محصولات کشاورزی ارگانیک که تقاضای جهانی آن در حال افزایش است سرمایه‌گذاری کند. همچنین مزیت قیمت می‌تواند یک راهکار موفق برای توسعه بازارهای ایران در سطح جهانی باشد.
سطح رقابت جهانی امروز اهمیت رقابت در دنیای اقتصاد غیرقابل انکار است و کمتر کسی تردید دارد که رشد و توسعه فعلی اقتصاد جهانی نتیجه مسئله رقابت است. به همین دلیل موضوع رقابت از نظر کیفیت و هزینه پایین می‌تواند زمینه‌ساز رشد اقتصادی و صادرات صنعتی باشد. البته رقابت ممکن است در شرایطی با تعداد کم رقبا هم شکل بگیرد اما اگر شرایط رقابت سخت باشد این می‌تواند چالش‌برانگیز باشد. به عنوان مثال هرچند تعداد رقبای چین در بازار پنل‌های خورشیدی کم است اما به دلیل مزیت‌های هزینه و کیفیت چین جایگاه غالبی دارد.
تمرکز بر تولید صادرات‌محور به جای خودکفایی صادرات محصولات صنعتی پیشرفته بیش از ۵۰ درصد در رشد اقتصادی سهم دارد زیرا ایجاد ارزش افزوده و کاهش هزینه‌های تولید زمینه رشد سریع‌تر اقتصادی را فراهم می‌کند. این امر مستلزم استفاده از فناوری‌های نوین و ارتباطات جهانی است. کشورهای موفق در توسعه صادرات صنعتی به جای تمرکز بر تولید و مصرف داخلی از همان ابتدا تولید را با هدف صادرات آغاز کرده‌اند. کره‌جنوبی یکی از مثال‌های موفق در این زمینه است که با داخلی‌سازی به صنایع خود کمک کرده است. رویکرد سیاستگذاران این کشور بر تولید به منظور صادرات متمرکز بوده است. در ایران به دلیل اتکا به منابع نفتی تلاش برای جلوگیری از خروج منابع ارزی منجر به جایگزینی واردات شده است در حالی که روند صنعتی شدن کره بر تأمین منابع ارزی و ثروت‌آفرینی در کشور متمرکز بوده است. ایران می‌تواند با ایجاد نهادهای هماهنگ کننده و طراحی سیاست‌های هدفمند به بهبود نتایج سیاست‌های صنعتی خود کمک کند. این رویکرد نه تنها به توسعه اقتصادی پایدار یاری می‌رساند بلکه می‌تواند شرایطی برای تغییرات مثبت در تعادل سیاسی کشور فراهم کند. به نقل از جوان آنلاین
انتهای پیام/